Kültür ve Turizm Bakanlığı, aralarında Hurri-Mitanniler, Urartular, Persler, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular ve Artuklular'ın da olduğu birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesinde bulunan Amida Höyük'teki başta Artuklu Sarayı olmak üzere tüm değerlerin ortaya çıkarılması için çalışma başlattı. İçkale'nin kuzeybatısında yer alan ve 'Virantepe' olarak da adlandırılan höyükte su deposu yapım çalışmalarında mozaik bulunması üzerine 1962'de gerçekleştirilen ilk kazıda etrafı surlarla çevrili, Artuklu Hükümdarı Melik Salih Nasıreddin Mahmud (1200-1222 ) dönemine ait sarayın temelleri açığa çıkarıldı. Kazılarda ayrıca renkli taş ve cam küplerden oluşan mozaik süslemeleri bulundu. Ancak bölgenin askeri alanda yer alması ve mülkiyetinin belediyeye ait olması dolayısıyla söz konusu höyükte o tarihten bu yana kazı yapılamadı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, büyük öneme sahip höyükte onlarca medeniyete ait izlerin ortaya çıkarılması için başlattığı çalışmalar kapsamında yeniden kazı yapılmasını kararlaştırdı. Bu kapsamda Artuklular dönemine ait saray kalıntısı ortaya çıkarılan höyükte bu ay başlanacak arkeolojik kazı ve araştırma sayesinde şehrin tarihi hakkında birçok belge ve bilgiye ulaşılması bekleniyor. Aynı zamanda Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı Alan Yönetimi Başkanı olan Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, AA muhabirine, höyüğün tarih boyunca yönetim merkezi olan İçkale'de M.Ö. 3 bin yılında Hurri-Mitanniler döneminde inşa edildiğini söyledi. EL CEZERİ 30 YIL SARAYDA ÇALIŞTI Diyarbakır'ın Anadolu'da İslam ile tanışan ilk şehirlerden biri olması dolayısıyla İslam tarihi açısından da büyük önem taşıdığını söyleyen Koç, farklı medeniyetleri bünyesinde barındıran höyüğün özellikle Artuklular döneminde bilim ve kültür merkezi haline geldiğini vurguladı. Artuklu hükümdarlarının himayesinde büyük İslam alimlerinin saray bünyesinde çalışma yürüttüğüne işaret eden Koç, ünlü İslam alimi El Cezeri'nin yaklaşık 30 yıl bu sarayda yaşadığını ve mühendislik tasarımlarını tanıttığı 'Kitab-ül Camii Beyn-el ilmi vel-amel En Nafi-i fi Sınaat-il hiyel' kitabını burada yazdığını kaydetti. Koç, bugünkü otomasyon sistemleri, sibernetik ve robot biliminin öncü çalışmalarını gerçekleştiren alim olan El Cezeri'nin 30 yıl süresince Artuklu Sarayı'nda faaliyet yürüttüğünü aktararak, şöyle konuştu: '33 medeniyete sahip Diyarbakır'ın kalbi sayılan höyükte yapılacak kazılar, Diyarbakır tarihinin yeniden kaleme alınmasına vesile olabilir. Artuklu Sarayı'nın ortaya çıkarılmasıyla İçkale'nin dünyada daha tanınır marka değer haline gelmesinin önü açılmış olacak. Höyüğün yer aldığı alanın mülkiyeti büyükşehir belediyesinde yer alıyor. Görevlendirme yapılan belediyeden bakanlığımıza tahsisi yapıldığı için kazı çalışmalarının önü açıldı.'
