Arama
Dünyanın en büyük İslâm mezarlığı Türkiye arşivlerinde
Bitlis'in Ahlat ilçesindeki Selçuklu Meydan Mezarlığı'ndaki restorasyon ve konservasyon çalışmalarında 700 şahide ve sandukaların kitabeleri arşive kaydedildi.
Kabristanın kuzey - doğu kısmı Ermemşahlar zamanında kullanılmaya başlanmıştır. En eski mezarlar bu sahada bulunmaktadır. Bu devri bilhassa çift gövdeli prizmatik sandukalar ile rumi tezyinat ve kufi yazı karekterlendirilmektedir. Kabristanın doğu kısmının ortalarında güneye doğru çit şahideli silindirik sandukalar sıralanmaktadır.
Çok kısa süren bu tip Eyyubi devrine rastlanmaktadır. Sandukası dikdörtgen prizma biçiminde olan şahideli lahitler, bu kabristanın en uzun devam eden tipini teşkil etmektedirler. Meydanlık kabristanın her tarafına yayılmış olan bu tip İlhanlıların hakim olduğu çağın temsilcisidir. Ve fasılalarla Karakoyunlular zamanına kadar devam etmektedir.
Bütün bu lahitle r tipleri miktarları, tezyin özellikleri kitabeleriyle bölgenin kültür tarihi bakımından çok önemli belgelerdir. Çift gövdeli prizmatik sandukaların son örneklerini takiben mezarlıkta 25-30 yıllık bir boşluk görülmektedir. Bu fasıladan sonra birdenbire en gelişmiş şekliyle çift şahideli silindirik sandukalarla karşılaşıyoruz.
Bu durum elbette ki sosyal ve siyasi bir takım olaylarla ilgilidir ve Ermenşahların son yıllarındaki karışıklıklarla Eyyubi hâkimiyetinin kuruluşu sırasına rastlanmaktadır.
Moğolların sürükleyip getirdiği doğu Türk urukları, Ermenşahlardan çok daha kuvvetli olarak, Türklerin İslam'dan evvelki inanç, adet ve geleneklerini Ahlat'a taşımışlardır. Bu devrin şahideleri birer mezar anıtı karakterlerindedir. Bunlar hiçbir İslami mezar taşında rastlanmayan muazzam ölçüleri kitabelerinin muhtevası ve ejder motifli tezyinatı ile Orhun anıtlarının İslamiyet'ten sonraki devamı gibidirler.