Arama
Farabi’nin mutlu insanlar coğrafyası: Erdemli şehir
Muallim-i sani olarak bilinen Farabi, İslam felsefesini metot ve problemler açısından temellendiren ünlü bir filozoftu. Devlet yapısıyla ilgili yaptığı çalışmalar ile İslam medeniyetinde siyaset felsefesinin kurucusu oldu. Faziletli bir toplum meydana getirmek için Kur'an-ı Kerim'in ortaya koyduğu hayat tarzını dikkate alarak bir 'erdemli şehir' tasarladı. Peki, Farabi'nin mutlu insanlar coğrafyası erdemli şehir neydi?
Farabi insanları ihtiyaç, dayanışma ve ahlâkî yetkinliği gerçekleştirebilmelerine göre sınıflandırdı. Buna göre insan tam gelişmiş ve az gelişmiş olmak üzere ikiye ayrılır.
Tam gelişmiş olan topluluklar küçük (şehir), orta (devlet) ve büyük (birleşik devletler) diye üç gruba ayrılır. Az gelişmiş topluluklar da aile, sokak, mahalle ve köy olmak üzere dörde ayrılır.
Bu sınıflandırma içerisinde ideal olan tüm insanlığı içerisine alan, sosyal dayanışmanın en mükemmel şekilde gerçekleştiği, adaletin tam olarak gerçekleştiği birleşik devletlerdir.
Farabi, insanlardan sonra devletleri de şekillerine göre sınıflandırdı. Ona göre iki türlü devlet vardı: Faziletli olan ve olmayan. Faziletli devletin bir şekli bulunurken faziletsiz devletler sapık, fâsık, değişebilen ve cahil olmak üzere dörde ayırdı.
Farabî'ye göre erdemli şehir; içinde dünyaya bağlı olmayan, irfan sahibi ve erdemli kimselerin yaşadığı şehirdi. Cahil devletin de altı ayrı şekli bulunurdu.
Cahil şehir, halkı mutluluğu bilmeyen, onu hatırına bile getirmeyen şehirdir. Onlar mutluluk konusunda aydınlatılsalar bile, onu ne anlayacak, ne de inanacaklardır.
Muallim-i sani olarak anılan Farabi, bu sınıflandırmayı yaparken şehirlerin fiziki durumlarına göre değil, sakinlerinin yaşayışına göre yaptı. Bu sınıflandırmada devlet reisinin zihnî ve ahlâkî yapısının, idarecilerin adalet, hukuk, ahlâk ve insanlık anlayışlarının belirleyici rolü vardı.
Farabi'ye göre insanların amacı mutluluğu elde etmektir. Fakat gerçek mutluluk ile mutluluk verdiğini sanılan durumlar farklıdır.
Yardımlaşan insanların bir araya gelmesiyle oluşan erdemli şehirde mutluluk oldukça önemlidir. Denilebilir ki mutluluk, erdemli şehrin belirleyicisidir. Farabi'ye göre şehirdeki insanların toplanma amacı mutluluk olmazsa, o zaman şehir erdemsiz olacaktır.
İnsanlar arasında anlaşmazlığın olmaması için, tüm toplumun arzuları ve amaçları erdem üzerine toplanması gerekir. İnsanlar ancak bu şekilde kemale erebilir. Bu duruma yardımcı olacak kişi ise toplumun reisidir.