Arama
Fatih Sultan Mehmed portresinde neden gül kokladı?
Fatih Sultan Mehmet'in Nakkaş Sinan Bey'e çizdirdiği meşhur portresini hemen hemen herkes bilir. Peki Fatih'in bu portrede verdiği mesajı hiç merak ettiniz mi? Gül motifi tasavvuf terminolojisinde Resul-i Ekrem Efendimizi temsil ettiği gibi lale de Allah'ın birliğini sembolize eder. Sizler için İstanbul tarihine damga vurmuş 12 çiçek motifini derledik.
Asurluların her sabah göbeğinde su yaydığı için ''Ağlayan Lale'' dedikleri, Osmanlı'da idam cezasının sembolü olarak kullanılan ters laleler, çeşitli kültürlerde yüklenen anlamaları ile önemli bir yere sahiptir. Her dalında üç ila sekiz ters lalenin olduğu, 70-80 cm uzunluğundaki tek bir dal üstünde gelişen bu bitki, mart ve mayıs aylarında ortaya çıkar.
Topkapı sarayı Harem Dairesi Gözdeler Taşlığı'na bakan avludaki Çifte Kasırlar Dairesi'nin içini süsleyen çini panolarda, kapı üzerindeki çiçek buketlerinde ve bazı ferman tuğralar bezemelerinde kâğıttan kesme şeklinde ters lale motifi karşımız çıkar.
İstanbul'un sanatında yer bulan bu çiçek için, sanat eserlerindeki kullanımından dolayı az görülen bir çiçektir demek doğru olacaktır. Pembe ve mavi çiçekleri ile ekinler arasında tarlaları boyayan peygamber çiçeğinin bir adı da peygamber düğmesidir. Stilize edilmiş halindeki taç yaprakları yüzünden karanfille karıştırılır. Oysa türler arasında hiçbir yakınlık yoktur.
Peygamber çiçeği, Sultan Ahmed Camii çinilerinde yer alan karanfil ve lalelerin arasında ve Ayasofya Müzesi I. Mahmud Kütüphanesi'nde çini panodaki karanfillerin altında yer alır.
Osmanlı'da çiçek yetiştiriciliğinde nergisin zerrin kadeh denilen yalın kat türünü yetiştirmek çok rağbet görmüştür. Halk arasında günümüzde Nergis olarak adlandırılan bu çiçek, zerrin ismiyle de anılmaktadır. Çinilerde ve duvar resimlerinde sıkça kullanılan zerrin, kitap saylarında da resmedilmiştir.
16. yüzyılda yazılmış olan ve Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan çiçeklerle ilgili bir kitapta nergis için "Peygamberin Gözü'' benzetmesi yapılmaktadır. Sufi anlayışında "Allah'ın gözü üzerinde'' anlamını taşıyan vav harfi gibi nergise de peygamberin gözü anlamı yüklenmiştir.
Topkapı Sarayı Müzesi Harem Dairesi'nde yer alan geç dönem bezeme unsurlarında, ahşap üzeri dolap ve oda kapılarında yer alan şükufe çalışmaları içerisinde zerrin karşımıza çıkar. Ayrıca Şükufename'de ise birçok nergis motifi tek tek sayfalarda işlenmiştir.
Zambak bazı kaynaklarda süsenle karıştırılan güzel kokulu bir çiçektir. Zambak Türk bahçesinin sevilen çiçeklerindendir. 16 yüzyıldan itibaren kitap sanatlarında yarı stilize olarak yer alan zambak motifi, Osmanlı kumaşlarında karanfil, lale ve gül goncalarıyla birlikte kullanılmıştır.
Zambak 19. yüzyılda da oldukça kullanılan bir motifimiz olmuştur. Çini sanatında 16. yüzyıldan itibaren yer alan zambak motifi çeşitli kompozisyonlarda karşımıza çıkmaktadır. Türk edebiyatında kendisine yer bulan çiçeklerden olan zambak, uzun boyu ve gösterişli yapısıyla değerlendirilmiş olup edebi örnekleriyle karanfile göre daha azdır.