Arama
'Kara Elmas'ın tarihi yolculuğu
Zonguldak'ta, Türkiye'nin ilk taş kömürü müzesi olma özelliği taşıyan "Maden Müzesi" 2016 yılında misafirlerini ağırlamaya başladı. Müzede, 1840'tan bu yana kömür üretiminde kullanılan kazma, baret, fener, maske, çizme ve haberleşme cihazları gibi araç gereçler ile kömürün oluşumuyla ilgili görsel ve yazılı materyaller yer alıyor. İşte, Maden Müzesi'nin kurulmasına vesile olan kömürün ülkemizdeki öyküsü…
Zonguldak Kömür havzasında maden kömürü üretimine 1848 yılında başlandı.
Üretimle birlikte havza donanmanın ihtiyacını karşılamak ve "Hazine-i Hassa" tarafından yönetilmek üzere 30 bin kuruş devlet vergisi mukabilinde Yahudi Galatalı sarrafların kurduğu kömür kampanyasına kiraya verilmişti. Havzaya John ve George Berkeley adlı İngiliz maden mühendisi kardeşlerin gelmesi sonucunda Kozlu ve Üzülmez Bölgesinde ilk kuyular açılarak sahilde demiryolu döşeme çalışmaları yapıldı.
Kırım Harbinin çıkması üzerine, bu defa, müttefik donanmanın ihtiyacını karşılamak için havza ocakları İngiltere devletine bırakılmıştır. "Hazine-i Hassa" tarafından kontrol edilen havzanın yönetimi İngiltere'nin eline geçti. Bu dönemde dekovil hatları, yeni demiryolları döşenmiş ve maden direkleri ile düzenli olarak tahkim edilen ilk ocaklar açıldı.
1865 yılında padişahın emriyle havzanın yönetimi "Ereğli Livası Kaymakamı ve Maden-i Hümayun Nazırı" adı ile Mirliva Dilaver Paşa'ya verildi. Havzayı bir harabe halinde bulan yeni idare, hukuki, idari, teknik ve özellikle sosyal bir düzen kurmak için yüz maddelik bir nizamname hazırladı. "Ocakların idare tarzı, kömür teslim usulleri, maden direği temin işleri, madenin yalnız işletme hakkının verilmesi, kimseye temellük olunmaması, işçilerin kazalanmaması" durumlarını içine alan 8 bölümlük eser hazırlandı.
1878 yılında, 289 sayılı ve 1910 tarihli "Teskere-i Samiye" ile haritası çizilmek suretiyle havzanın sınırları tespit edildi. Tren ve dekovil hatları döşenerek ocaklara numara ve damarlara isim verildi. Kömür üretiminin % 40 oranında ihracına müsaade edilmesi ile kumpanya devri başladı.