Arama
Konukseverliğin simgesi: Kervansaraylar
Kervansaraylar, yüzyıllarca kafilelerin hem konakladığı hem de ticaret yaptığı mekanlardı. Zamanla kendine has bir tipolojiye kavuşan yapılar, ihtiyaca göre ticari, askeri ve idari amaçlarla inşa edildi. Özellikle menzil kervansaraylarının bulundukları bölgeyi ıssızlıktan kurtarma, bir ticaret noktası haline getirme gibi özellikleri de vardı. Sizin için geçmişten günümüze kervansarayların gelişimini ve önemini araştırdık.
🔹 Osmanlı döneminde menzil külliyelerinin içindeki kervansaraylara ayrı önem vermiştir. Kervansarayların çoğu açık ve kapalı bölümlerden oluşurdu.
🔹 Kervansaraylar, kare veya dikdörtgen planlıdır. Revaklı bir avlunun etrafında düzenlenen mekanlar, genellikle iki katlıdır.
Revak nedir?
Yapılarda bulunan üstü kapalı, önü açık sundurmaya revak denir.
🔹 Misafirlerin konakladığı bölümde, ocak ve peykeler bulunur, avlunun çevresinde ise depolar, ahırlar ve yönetim birimleri bulunur.
🔹 Osmanlı kervansaraylarının Selçuklu kervansaraylarından farkı kale formdan uzaklaşılmış olması ve yapının dışarıyla bağlantısının artmış olmasıdır. Cephesinde dükkanlar bulunan kervansaraylar, Osmanlı dönemine özgüdür.
Peyke nedir?
Eski yapılarda bulunan, duvara bitişik yerleştirilen ahşap sedire denir.
🔹 Erzurum Rüstem Paşa Kervansarayı'nda ikinci kat bedesten olarak yapılmıştır. Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi ve II. Selim Külliyesi'nin merkezinde bedesten bulunur ve bir tarafında kervansaray, diğer tarafında ise cami, hamam vb. yapılar bulunur.
🔹 Osmanlı klasik dönemin kervansarayları arasında Büyükçekmece Sultan Süleyman Han Kervansarayı ve Ilgın'da Lala Mustafa Paşa Külliyesi'nin kervansarayı sayılabilir. Buradan hareketle Anadolu külliye mimarisinde kervansarayların önemli bir yere sahip olduğu anlaşılır.
🔹16. yüzyılın sonlarında başlayan Celâli isyanlarının bastırılışının ardından I. Ahmed zamanında yolların güvenliği sağlanarak ıssız yollar üzerinde kervansarayların etrafında gelişen menziller kurulmuştur.
🔹 Menzil kervansaraylarına Issız Han, Hüsnü Sabuncu Kervansarayı, Mihal Bey Hanı ve Hüsrev Paşa Kervansarayı örnek verilebilir.
🔹 Osmanlı mimarisinde, askeri ihtiyaç için inşa edilen büyük bir külliyenin parçası olan kervansaraylar da önemli bir yere sahiptir. Ulukışla Öküz Mehmed Paşa ve el- Aman Kervansarayı askeri amaç ile yapılan kervansaraylardandır.
Celâli isyanları nedir?
Yavuz Sultan Selim'in hükümdarlığında Anadolu'da başlayan ve 4. Mehmed dönemine kadar süren toplumsal, siyasi ve ekonomik nedenli ayaklanmaların tamamına denir.
I. Ahmed kimdir?
14. Osmanlı padişahı olan I. Ahmed, sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk Osmanlı padişahıdır.