Arama
Çağdaş bir halk ozanı Barış Manço
Anadolu rock ve pop müziğinin önde gelen isimlerinden, besteci, söz yazarı, TV programcısı ve Türkiye'de pek çok yeniliğin öncüsü Barış Manço'nun vefatının üzerinden 21 yıl geçti. Vefatının ardından yıllar geçmesine rağmen Barış Manço milletimizde bıraktığı izlerle hala saygı ve özlemle anılıyor. Barış Manço, eserlerinde halk edebiyatı unsurlarıyla toplumun geleneksel ve kültürel kodlarını çağdaş dönemdeki pop kültürü ile büyük bir ustalıkla birleştiren bir sanatçıydı. Bu durum Barış Manço'yu tarihe karıştığını düşündüğümüz aşıklık geleneğinin modern zamandaki bir temsilcisi haline getirdi. Peki, Barış Manço sanatının aşıklık geleneğine yaslanan yönleri nelerdir? İşte sizlerle…
"Söyle Zalim Sultan" şarkısı halk geleneğini yansıtan şarkılarından biridir.
"Gül yüzünden al yanaktan
Sırma saçtan bal dudaktan
Kumru gibi kacan gözden
İnce belden al topuktan
Sev dedin de sevmedim mi
Barış kul sana kurban
Yoktur derdine derman
Hancerini vur sineme
Cok naz ettin zalim sultan
Öl de gayri öleyim mi"
Görüldüğü gibi bu şarkıda Manço ozanlıktaki mahlas geleneğini kullanmıştır.
Halk kültürüne inen Manço'nun başvurduğu kaynaklardan birisi de formel sayılardır. Halk edebiyatı araştırmacısı Pertev Naili Boratov "100 Soruda Türk Folkloru" isimli eserinde halk arasında kimi sayılara özel bir anlam atfedildiğinden bahseder. Boratov'a göre "1,3,5,7,9,12,40,70,72" gibi sayılar halk arasında kutluluk, hayırlılık anlamı taşır. Barış Manço da bu sayıları şarkılarına kullanmıştır. "Nazar Eyle" şarkısı bu hususa verilecek bir örnektir.
"Yüce hakan sefere gitmiş
Bilge Hatun dokuz doğurmuş
Dokuz oğlan beş yaşına gelmiş
Dokuzu birden kılıç kuşanmış
Nazar eyle nazar eyle
Nazar eyle nazar eyle
Gel yanıma hazar eyle
Gel yanıma hazar eyle"
Sırma saçlı kırk güzel gelmiş
Levent boylu kırk yiğide varmış
Düğün dernek kırk gece sürmüş
Kırk deve, kırk koyun kurban kesilmiş"
Şarkıda geçen dokuz sayısının özel bir anlamı vardır. Türklerin Yaratılış Destanı'nda, efsanelerinde bu sayı karşımıza çıkar. Destanda, "Büyük ilah olarak kabul edilen Kayra Han= Ülgen, yerden dokuz dallı bir ağaç bitirerek her dalın altında ayrı bir adam yarattı. Bunlar dünyadaki dokuz insan cinsinin ataları oldular." şeklinde geçer.
Bu şarkıda geçen bir diğer sayı ise kırktır. Kırk Türk kültüründe kutluluğu ifade eder. Türk kültüründeki pek çok gelenek kırk sayısı ile temellendirilir. Şarkıda kırk sayısı beş defa kullanıldığını görüyoruz. Şarkıda geçen kırk güzel ve kırk yiğit tabirlerine Dede Korkut hikayelerinde de sıkça rastlanır.