Arama
Çaykovski'ye ‘Şark’ın masallarını anımsatan’ İstanbul anıları
Klasik müziğin büyük bestecilerinden Çaykovski'nin yolu, hayatının bir döneminde Osmanlı topraklarına düşmüştü… Turne için bir yolculuğa çıkan Çaykovski, Osmanlı'nın üç güzide şehrine uğramış; bu serüvenini, anılarında ve yazdığı mektuplarda kaleme almıştı. Bundan 125 yıl önce bugün hayata veda eden Çaykovski, ayak bastığı Osmanlı toprakları için "Nedense bütün bunlar bana Şark'ın masallarını hatırlatıyor" demişti.
1865'te St. Petersburg Konservatuarı'ndaki eğitimini ikincilik ödülü ile tamamladı. 1866'nın başlarında Anton Rubinstein'ın önerisi ile Moskova Konservatuarı'nda hocalığa başladı. Besteci Moskova'ya taşınınca konservatuarın müdürü de olan Nikolay Rubinstein ile yaşamaya başladı.
Nikolay Rubinstein, Moskova'nın müzik çevresinde son derece etkili ve tanınmış biriydi, dolayısıyla besteciye mesleki açıdan birçok avantaj sağladı. Rubinstein, Çaykovski'nin eserlerini (ilk eserleri dâhil) şefliğini kendi yaptığı Rus Müzik Cemiyeti'nin konserlerinde seslendirdi.
"Tarifsiz bir melankoliyi sürekli içimde taşıyorum. Öyle bir duygu ki, kelimelerle açıklanamaz. Korkuyla karışık, ne olduğunu ancak şeytan bilebilir."
Bu dönemde birçok çalışması psikolojisinde ve sinir sisteminde bazı düzensizliklere aynı zamanda uyku bozukluğuna yol açtı ve bu durum yaşamı boyu devam etti. Bu sıralarda ilk büyük eserlerini yazmaya başlamıştı.
1872 yılında Russky Vedomosti Gazetesi'nde müzik yazarlığı yapmaya başladı ve bu görevini 4 yıl boyunca devam ettirdi. 1875 kışında depresyon ve yine bir sinir sistemi bozukluğu yaşadı. 1876'da tedavi için gittiği Fransa'daki Vichy'nin ardından, gazetedeki görevi üzerine Bayreuth Festivali'ni izlemeye Almanya'ya geçti. Rusya'ya döndükten sonra kardeşinin yanına yaptığı gezi, sağlığına iyi geldi.
1875'e gelindiğinde Romeo ve Juliet, 2. ve 3. Senfoniler, Fatum Senfonik Şiiri, 3 Operası, Si Minör 1. Piyano Konçertosu gibi büyük eserleri çoktan bestelenmişti. 1. Piyano Konçertosu'nun dünya prömiyerini 25 Ekim 1875'te Boston'da yapan Hans von Bülow'a adadı.
Boston'ın baş eleştirmeni John S. Dwight, eseri alışılmışın dışında bularak, konçerto için "son derece zor, garip, vahşi, tam anlamıyla Rus" ifadelerini kullanmıştı.
1877'de konservatuvarda öğrencisi olan Antonina Ivanovna Milyukova ile evlendi ancak evlilikleri sadece 9 hafta sürdü. Kardeşi Modest'e yazdığı mektubunda şöyle der:
"Bir süredir delilik sınırlarını zorladığımı ancak şimdi kavrayabiliyorum. Mayıs ayında Antonina ile evlenmeyi kafasına koyan, Haziran ayında hiçbir şey olmamış gibi oturup bir opera besteleyen, Temmuz ayında evlenip Eylül gelmeden karısından kaçan, sonra da Roma'ya sığınan o adam ben değildim, bir başka Pyotr İlyiç olmalı."
Birkaç yıl sonra ablası Aleksandra'ya yazdığı mektubunda ise şu sözlere yer vermişti:
"Onun iyi bir eş ve arkadaş olma gayretinin farkındaydım, aradığımı bulamamış olmamın sebebi o değildir."
Çaykovski ve Milyukova, ömür boyu boşanamadılar ve mektuplaşarak ilişkilerini sürdürdüler.
Özel hayatının ve psikolojisinin alt üst olduğu bu yıllarda, en etkileyici bestelerinden biri olan Kuğu Gölü Balesi'ni tamamladı ve bu eser, ilk olarak 1877'de Moskova'nın ünlü Bolşoy Tiyatrosu'nda sahnelendi.
Müzikal yapısıyla bir dramatik dans olan Kuğu Gölü, bugün dahi klasik balelerin en sevilenidir. Diğer balelerin kahramanlarının günlük yaşamın doğal kişiliklerinden olmasının aksine, Kuğu Gölü'nün kahramanının Karanlık Gecelerin Prensesi olması, onu diğer balelerden ayıran en önemli özelliktir.
Hayatındaki gelişmelerinden diğeri ise Nadezhda Filaretova von Meck adında başka bir kadınla ilgiliydi.
Meck, çok zengin ve müzik aşığı 11 çocuk annesi bir kadındı. Çaykovski'nin müziğinden çok etkilenmişti. Kendisinden 10 yaş küçük olan Çaykovski'ye bir mektup yazarak kendisi için birkaç piyano uyarlamasını yapmasını istedi. İşin sonunda Çaykovski'ye cömert ödemeler yaptı. Bu durum ikilinin daha sık mektuplaşmasına ve zamanla aralarında çok yakın bir arkadaşlığın oluşmasına kapı araladı.
13 yıl süren arkadaşlıkları boyunca hiç yüz yüze görüşmediler. Bu süre içinde von Meck, Çaykovski'ye bütün vaktini beste yapmaya ayırabilmesi, ek işleri yaparak yorulmaması için yıllık bir ödenek tahsis etti, bestecinin koruyuculuğunu üstlendi.