Arama
Farabi’nin musiki ilmine yaptığı hizmetler
Felsefe dünyasında 'Muallim-i Sani' lakabı ile tanınan Farabi, müzik ilmini bilimsel bir temele oturtan ve müzik kuramı hakkında sistematik olarak kitap yazan ilk bilginimizdir. Müzik konusunda üstün bir yeteneğe sahip olmasının yanı sıra seçkin bir icracı ve çok iyi bir ud ustasıydı. Keman ailesine mensup çalgıların atalarından sitarın yatay bir uyarlaması olan "kanunu" geliştirdi. Müzik hakkında beş eser kaleme aldı. Asıl şaheseri, müzik teorisi üzerine yazdığı Büyük Musiki Kitabı idi. Kısaca Farabi'nin musiki ilmine yaptığı hizmetleri derledik.
Musiki konusunda büyük bir yeteneğe sahip olmasının yanı sıra seçkin bir icracı ve çok iyi bir ud ustasıydı. Enstrümanı ile dinleyiciler üzerinde büyük etki bırakır; dinleyenleri istediği gibi güldürür, ağlatır; uyutur veya uyandırırdı. Nitekim birçok kaynakta, Farabi'nin bir mecliste saz çalarak orada hazır bulunanları önce güldürüp sonra ağlattığı ve sonunda herkesi uyuttuğu şeklindeki bir rivayetten söz edilir.
Musiki alanında bizlere bıraktığı en önemli miraslarından biri, "Kitabu'l-Musiki al-Kebir"di. Bu eser Arapça olarak yazılmış çok kapsamlı bir eserdir. Farabi bu kitabı yazarken felsefi öğreti ve teorilerinin yanında müzik aletleri çalmadaki maharetinden ve tecrübelerinden de yararlanmıştır.
Baron Rodolphe D'Erlanger tarafından Fransızca'ya da çevrilen eser, biri 9, diğeri 4 konuşmadan meydana gelen 2 bölüm ihtiva eder. İkinci kısmının ikinci bahsinde, Horasan Tamburu ve bu tambur üzerindeki değişiklikler hakkında ayrıntılı bilgi verir.
Farabi'nin diğer bir önemli eseri ise Kitâb el-Ağanî'dir. Farabi bu eserde seslerin, aralıkların, ritimlerin ve usulün niteliklerini inceler. Mûsikî âletlerindeki seslerin hava titreşimleri sayesinde meydana geldiğini savunur.
Farabi "İhsa el-Ulûm (İlimlerin Sayımı)" adlı eserinde ise yaptığı ilimler tasnifinde, musikiyi; aritmetik, geometri, optik, astronomi, ağırlıklar ilmi ve hiyel ilmi gibi ilimler arasında "Ta'lîmî İlimler" kategorisine dahil eder. Musikiyi, "Yüksek İlimler" kategorisine ekler.