Arama
Farabi’nin musiki ilmine yaptığı hizmetler
Felsefe dünyasında 'Muallim-i Sani' lakabı ile tanınan Farabi, müzik ilmini bilimsel bir temele oturtan ve müzik kuramı hakkında sistematik olarak kitap yazan ilk bilginimizdir. Müzik konusunda üstün bir yeteneğe sahip olmasının yanı sıra seçkin bir icracı ve çok iyi bir ud ustasıydı. Keman ailesine mensup çalgıların atalarından sitarın yatay bir uyarlaması olan "kanunu" geliştirdi. Müzik hakkında beş eser kaleme aldı. Asıl şaheseri, müzik teorisi üzerine yazdığı Büyük Musiki Kitabı idi. Kısaca Farabi'nin musiki ilmine yaptığı hizmetleri derledik.
Musiki alanında bizlere bıraktığı en önemli miraslarından biri, "Kitabu'l-Musiki al-Kebir"di. Bu eser Arapça olarak yazılmış çok kapsamlı bir eserdir. Farabi bu kitabı yazarken felsefi öğreti ve teorilerinin yanında müzik aletleri çalmadaki maharetinden ve tecrübelerinden de yararlanmıştır.
Baron Rodolphe D'Erlanger tarafından Fransızca'ya da çevrilen eser, biri 9, diğeri 4 konuşmadan meydana gelen 2 bölüm ihtiva eder. İkinci kısmının ikinci bahsinde, Horasan Tamburu ve bu tambur üzerindeki değişiklikler hakkında ayrıntılı bilgi verir.
Farabi'nin diğer bir önemli eseri ise Kitâb el-Ağanî'dir. Farabi bu eserde seslerin, aralıkların, ritimlerin ve usulün niteliklerini inceler. Mûsikî âletlerindeki seslerin hava titreşimleri sayesinde meydana geldiğini savunur.
Farabi "İhsa el-Ulûm (İlimlerin Sayımı)" adlı eserinde ise yaptığı ilimler tasnifinde, musikiyi; aritmetik, geometri, optik, astronomi, ağırlıklar ilmi ve hiyel ilmi gibi ilimler arasında "Ta'lîmî İlimler" kategorisine dahil eder. Musikiyi, "Yüksek İlimler" kategorisine ekler.
Farabi, Yunan kültüründen geldiği söylenen ilham ve etkileri reddetti, hiçbir yabancı öğretiden etkilenmedi, meydan okudu. Çünkü amacı, musikinin ayrıntılı ve sistematik bir şekilde araştırılmasını sağlamaktı. Nitekim bugüne kadar gelen birçok musiki terimi, Farabi tarafından ayrıntılı şekilde açıklanmıştır. Hatta Kitâb el-Ağânî adlı eserinde, şarkı söyleme stili, kuralları ve süslerini öğrenmeye yarayacak bilgiler mevcuttur.
Müzik hakkında günümüze ulaşan eserleri ise "el-Mûsîka' l-Kebir, Kitâbu'l-Îkâ'ât Kitabu İhsâ' el-Îkâ'ât ve Kitâbu İhsâ ul-Ulûm"dur.