Arama
İtaatkarlığın Psikolojisi: Milgram'ın Deneyi
Milgram Deneyi, sosyal psikolojinin en çarpıcı ve tartışmalı deneylerinden biridir. Yale Üniversitesi'nde 1961 yılında Stanley Milgram tarafından gerçekleştirilen bu deney, insanların otorite figürlerinin emirlerine nasıl itaat ettiklerini incelemek amacıyla yapıldı. Katılımcıların, ahlaki düşüncelerine rağmen otorite figürünün taleplerine uyma eğiliminin ölçümü amacıyla gerçekleştirilen bu deney, etik konuları ve insan davranışını anlamaya yönelik derin düşünceye yol açan önemli bir psikolojik deneydir.
✶ Bu deney serisinde, deneklerin %65'i (80 denekten 52'si), en yüksek gerilim seviyesi olan 450 voltu, ne kadar rahatsızlık hissetseler de uyguladığı gözlemlenmiştir. Bu deney, daha sonra Milgram tarafından ve dünya genelinde farklı psikologlar tarafından da tekrarlandı ve sonuçlar genellikle Milgram Deneyi sonuçlarıyla birbirini doğrulamıştır.
✶ Milgram, 1974 yılında yayınladığı "İtaatin Tehlikeleri" (The Perils of Obidience) adlı makalesinde deneyin sonuçlarını şu cümlelerle yorumlamıştır:
"İtaatin hukuksal ve felsefi açılardan devasa önemi bulunmaktadır
ancak bunlar çoğu insanın somut durumlarda nasıl davrandığı
konusunda fazla bilgi vermez. Yale Üniversitesinde sıradan bir insanın
sadece bir deney bilimcisinden aldığı emirle başka bir insana ne kadar
acı çektireceğini ölçmek için basit bir deney düzenledim. Katılan deneklerin
güçlü vicdani duyguları ile saf otoriteyi çeliştirdim ve kurbanların acı dolu
çığlıklarının eşliğinde genellikle otorite kazandı. Yetişkin insanların, bir otorite
makamının komutası doğrultusunda her şeyi göze almakta gösterdikleri aşırı
isteklilik, çalışmamızın acilen açıklama gerektiren en önemli bulgusudur."
X Halil İbrahim Kutlu