Yaşam izlerimiz: Travma

Vav TV'de Dr. Ayşe Kaya Göktepe'nin moderatörlüğünde yayınlanan Aile Çatısı programının bu haftaki konuğu Ayşenur Karahan Yabanigül oldu. Bu haftanın konusu travmaların kimlik oluşumuna etkisiydi. 🔶 Yabanigül, 'Aile ağacı nedir? Soy bilim çalışmaları niçin önemlidir ve biz bunu psikoterapide nasıl kullanıyoruz?' sorusuna şu şekilde yanıt verdi: 'Terapi odasında kullandığımız çok fazla materyalimiz var. İnsanı anlamada çok fazla yeterli olmasa da büyük resmi görebilme konusunda bize yardımcı oluyor. Bunlardan biri genogram şekillerinden insanın nesiller boyu aktarım yaptığı bazı davranış kalıpları oluyor. Bunları kişiyle konuşurken bizzat çok farkında olarak konuşmasak da şekile döktüğümüzde bu bağlantıyı daha net görebilme şansımız oluyor. Bu bağlamda soy bilim çalışmalarında özellikle bunları çok fazla kullanıyoruz.' Programın tamamını izlemek için tıklayınız. Genogram nedir? 🔶 Genogram, bireyin ailesinin, ailedeki üyeler arasındaki ilişkilerin tıbbi ve zihinsel sağlık geçmişlerinin görsel bir temsilidir. Aile ağacından daha kapsamlıdır. Çünkü ailedeki her bir üye hakkında daha detaylı bilgi verir. 🔶 Genogram, cinsiyeti, tanıları ve çeşitli aile üyeleri arasındaki bağlantıları temsil etmek için farklı semboller kullanır. Bir terapist, müşterisinin nesiller arası kalıpları görmesine veya akrabaları arasındaki etkileşimler hakkında bağlantı kurmasına yardımcı olmak için bir genogram kullanabilir. Travma nedir? 🔶 Oldukça sık kullandığımız kelimelerden biri olan travma, günlük rutini bozan, ani ve beklenmedik bir şekilde gelişen, dehşet, kaygı, panik yaratan, insanın anlamlandırma süreçlerini bozan olaylar ve travmatik yaşantılar olarak tanımlanır. 🔶 Bu tür olaylarda kişilerde genellikle gücü kötüye kullanma, duyulan güvene ihanet etme, tuzağa düşme, çaresizlik, acı, kafa karışıklığı söz konusu olabilir. Travma olgusunun içinde hem tek seferlik olaylar (kazalar, doğal afetler, ameliyatlar, ölümler, vb.) hem de tekrarlayan olaylar (çocuk ihmalleri, savaşlar, şiddet içeren ilişkiler, vb.) bulundurur. Doğan Cüceloğlu'nun İçimizdeki Çocuk adlı kitabından 20 alıntı 🔶 Yabanigül, travmanın boyutunu şekillendiren parametreleri şu şekilde açıkladı: 'Travma bir örselenme ve yaralanmayı temsil eder. Travma patinaj yaşadığımız, üstesinden gelemediğimiz, zedeleyici etkiler gibidir. Toplumda travmanın ötesinde travma yaşama korkusu çok yoğun. Her yaşayacağımız şeyi, olası bütün ihtimalleri travma gözünden değerlendiriyoruz. Düşsek de aynı. Birisi bize yan gözle baksa da aynı duygu durumuna düşüyoruz. Burada kişinin yaşı, geldiği sosyal çevre, aldığı etkiler, mizaç yapısı, kaldırma kuvveti, olaya bakış açısı, kendi tekamülü bütün bunların hepsi aslında yaşadığı olayı, anlamlandırmasını ve olaya bakışını şekillendiriyor, aslında. Travma dediğimiz boyutu şekillendiren şeyler bunlar. ' 🔶 Dr. Ayşe Kaya Göktepe, 'Bir olayın travma mı stres mi olduğunu anlamak için dört temel kriterimiz var.' diyerek bu kriterleri şu şekilde açıkladı: 'Travma süreğen ise ve kişide algı blokasyonuna sebep olmuş ise, duygularımız donuklaşmışsa, bedensiz bilinç durumu dediğimiz sanki bedenimizden uzaklaşıyorum gibi burası gerçek mi hayalde miyim gibi bir hisle kendine adeta dışarıdan bakıyormuş gibi hissediyorsa kişi ve en uç tabloda da alt kişiliklere ayrılma dediğimiz tablo varsa kişinin travmatizasyon yaşadığını söyleyebiliriz. Ama şunun da altını çizelim. Diyelim ki büyük bir olay yaşadık, algımız donuklaşabilir. Çok sevdiğimiz birini kaybettiğimizde bedenimizden uzaklaşmış gibi hissedebiliriz. Şu an gerçek mi hayal mi ayırt edemiyor gibi hissedebiliriz. Bunun temel kriteri 20 gündür. Genelde de biz kişi bir kayıp yaşadığında deriz ki bu yaşadığın normal. Bu 40 günde biraz daha azalır ve bir sene içerisinde bütün bunlar zamanla yok olur. Hemen bu yaşandı diye doğrudan travmatizasyon oldu, diyemiyoruz. Çünkü travma sonrası stres bozukluğunun ortaya çıkması içinde bir zaman kriteri var.' Duyguları özgürleştiren his: Affetmek Travma sonrası stres bozukluğu nedir? 🔶 Kişinin yoğun travmatik bir stresle karşılaşmasından veya yaşamasından sonra ortaya çıkan bir sendromdur. Birey bu yaşantı karşısında korku ve çaresizlikle tepki verir, aynı olayı sürekli olarak yeniden yaşar ve travmayı anımsamaktan kaçınmaya çalışır. 🔶 Belirtiler en az bir ay devam ederse ve kişinin günlük yaşantısını olumsuz yönde etkilemeye başlarsa duruma 'travma sonrası stres bozukluğu' teşhisi konulur. Genç erişkinlerde ve kadınlarda erkeklere oranla daha yaygın görülür. Travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) nedenleri nelerdir? 🔶 Stres oluşturan durum ➡ Stres yaratan durum hem akut stres bozukluğunun hem de travma sonrası stres bozukluğunun sebeplerindendir. Fakat her stres oluşturan durum yaşayan kişi bu bozukluklara sahip olmaz. Bireylerde önceden var olan biyolojik ve psikososyal etkenler ile travmadan önce ve sonrasındaki olaylar bu bozukluğun oluşumunda etkendir. 🔶 Biyolojik etkenler ➡ Yapılan çalışmalarda travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişilerin beyindeki bazı nörotransmiterler ve salgılarının farklı çalıştığı gözlemlenmiştir. Bunların başında hipotalamus-hipofiz-adrenalin arasındaki aktivite ve noradrenalin salgısındaki değişiklikler gelir. Göçün insan psikolojilerine etkileri Psikodinamik etkenler 🔶 Ruh sağlığına psikoanalitik yaklaşıma göre önceden çocuklukta yaşanmış ve çözülmemiş bir olay sonraki yaşlarda yaşanan travmatik bir duruma tepkiyi tetikler. Çocukluk çağındaki travmanın yeniden canlanması baskılama, inkar ve reaksiyon geliştirme gibi savunma mekanizmalarının kullanılmasıyla sonuçlanır. Bilişsel-davranışsal etkenler 🔶 Bilişsel model, bu bozukluktan etkilenen insanların bozukluğu ortaya çıkaran travmayı işleyelemediklerini ve rasyonalize edemediklerini ileri sürer. Bireyler stresi yaşamaya devam ederler. Kaçınma tekniklerine başvurarak olayı tekrar yaşamaktan kaçınmaya çalışırlar. 🔶 Davranışsal modele göre ise travma klasik koşullanma vasıtasıyla koşullu bir uyaranla (olay esnasındaki ortamdaki koku, ses, renkler, vb.) eşleşmiştir. Yabanigül, 'Travmaların psikolojik ve bedensel sağlığımıza nasıl bir etkisi var?' sorusunu ise şu şekilde yanıtladı: 'Travmatizasyon tabi ki organları da etkiliyor. Yaşanan affedemediğimiz, hazmedemediğimiz durumlar, öfkeler, kaygılar bunların ulaştığı yerler var. Dediğimiz gibi ruh ve beden ayrı şeyler değiller, insan bir bütün. Dolayısıyla insana bakarken ruhsal olarak aldığı tesirlere de bakabilmek çok daha işlevsel oluyor ve yolumuzu kolaylaştırıyor. Travmatizasyon ya da fıtratın yaşanmadığı durumlarda bu örselenmelerde gerek iç tesirler de gerek dış tesirlerde sürekli aynı yerden can yandığında ya da aynı tümseği aşamadığında orayla bağlantılı organ zarar görüyor. Kalp dediğimiz organ nedir ki? Sevginin kaynağı o kabulllenişin olduğu yerdir. Bizden öncekilerin de bizden sonrakilerin de tesiri bizde.' Zaman hırsızı: Erteleme hastalığı 🔶 Travmatik yaşantılarla baş etme yöntemleri: ➡ Yaşanılan olay ile ilgili konuşmaktan kaçınmayın. Yaşanılan olayı konuşmak ve sosyal destek almak bu zorlu duyguların üstesinden gelmenize yardımcı olur. ➡ Yaşanılan olayı unutmaya çalışmak ve konuşmaktan kaçınmak travmanın etkilerini azaltmaz, tam tersine daha fazla hatırlamanıza ve travmatik durumda saplanıp kalmanıza sebep olur. ➡ Bu süreçte sosyal ilişilerinizi sürdürmek ve çok fazla yalnız kalmamak iyileşmenize yardımcı olur. ➡ Travmatik bir olay yaşamış biri için hissettiğiniz duyguların çok doğal olduğunu unutmayın. Kendinize zaman tanıyın. ➡ Eğer semptomlar yaşamınızı ciddi bir şekilde etkilemeye devam ederse bir ruh sağlığı uzmanının yardımına başvurun.

Yaşam izlerimiz: Travma

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

"Uluslararası Ankara Caz Festivali" Kerem Görsev Trio konseri ile başladı

İsmet Özel'in Taşları Yemek Yasak kitabından düşündürücü satırlar

Ekrem Demirli'nin ufuk açıcı cümleleri

Rahman’ın has kulları

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Osmanlı'nın Balkanlar'daki 5 eseri

Hz. Hafsa'nın (ranha) hiç kapanmayan penceresi

İslam mimarisinin çekirdek kavramı: Mekan

Avrupa'nın acımasız yüzü

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

Hayatı ve fikirleriyle Yazıcızadeler

Arama

Yaşam izlerimiz: Travma