Arama
Sinema gözünden mesajlar
Sinemada kamera, tek başına bir anlatım aracı olabilir. Kullanılan plan, kamera açısı ve hareketlerinin sinemada birer anlamı vardır. Bu teknik özellikler sinema okuryazarı tarafından değerlendirilerek yorum kazanır. Genel planı tercih eden bir yönetmenin vermek istediği mesajla omuz planda çekim yapan yönetmenin anlatmak istediği şeyler farklıdır. Üst açıdan çekilen bir sahnenin seyircide bıraktığı etkiyle alt açıdan çekilen bir sahnenin algısı aynı olmayacaktır. Her birinin kendine özgü bir mesajı vardır. Gelin sinemanın gözünden bu mesajları anlamlandıralım.
🎥BOY PLAN
◽ Objektifteki nesnenin veya insanın net bir şekilde görülebildiği sahnelerdir. Yüz ifadelerinin gösterilmesi için pek uygun olmasa da kişinin genel duruşunu anlamamızı sağlar. Filmle ilgili verdiği bilgi çok olacağı için ekranda kalma süresi yakın planlara göre daha uzundur.
◽ Karakterin fiziki özelliklerini ve hareketlerini ortaya koyar. Dans, kavga gibi sahnelerde sıkça tercih edilir. Çerçevede insanla beraber çevre de görülür. Kişinin yalnızlığının seyirciye aktarılmasında en etkili planlardandır.
💬 Çölün ortasındaki bir buluşmaya giden dede ve torunu gördüğümüz "Bab'Aziz" filminde boy plan olarak çekilen sahnede ikilinin çöldeki yalnızlıkları ve arayışları seyirciye geçer. Yönetmen hem çevreyi hem de karakterleri net bir şekilde kameraya aktarır.
🎬Bab'Aziz filminin konusu:
Kör bir derviş olan Bab'Aziz ve torunu Ishtar'ın hikâyesini konu edinir. Küçük Ishtar ve dedesi Bab'Aziz, 30 yılda bir yapılan derviş toplantısına gitmek amacıyla yola koyulur. Ancak gidilecek yeri bilmiyorlardır. Dede ve torun, uçsuz bucaksız çölün ortasında gerçekleşecek olan buluşma için çölün ortasında dolaşmaya başlar. Gizli yeri bulabilmeleri için çölün sonsuz sessizliğini kalpleriyle dinlemeleri gerekmektedir.
🎥DİZ VE BEL PLAN
◽ Diz planda, kişinin dizinden yukarısı kameraya yansırken bel planda, karakterin belden yukarısı görüntülenmektedir. İki karakterin karşılıklı diyalog kurduğu ve omuzüstü sahnelerde kullanılır. Orta ölçekli planlar olarak da anılan bu iki çekimde kişinin kostümü, beden dili ve aksesuarlar açıkça anlaşılabilmektedir.
💬 Nuri Bilge Ceylan'ın diyalogları bol filmi "Kış Uykusu"ndan gördüğümüz bel plan buna örnektir. Karşılıklı konuşmanın bulunduğu bu sahnede Aydın, eşi Nihal ile anlaşamadıkları konular üzerine uzun bir tartışmaya girer. Burada karakterlerin jest ve mimikleri belirgin şekilde görülür. Birbirlerine verdikleri tepkileri aynı anda gözlemlemek için iyi bir tercihtir.
🎬Kış Uykusu filminin konusu:
Eski bir aktör olan Aydın, fırtınalı bir evlilik yaşadıkları eşi Nihal ve yakın zamanda boşanmış Aydın'ın kız kardeşi Necla, Orta Anadolu'da küçük bir otel işletir. Kışın gelmesiyle otelde az müşteri vardır ve bu üçlünün çatışmaları karın da yağmaya başlamasıyla giderek artar. Aydın'ın entelektüel duruşu üzerine uzun diyaloglardan oluşan filmde derin çatışmalar yaşanır.
🎥OMUZÜSTÜ PLAN
◽ Oyuncunun arka omzunun üzerinden doğru yapılan bir çekimdir. Genellikle karşılıklı konuşmalarda kullanılır. Karakterin omzunun üstünden konuştuğu oyuncunun göğüs ya da bel plandan ekrana gösterilmesi ile olur. Karakterin konuştuğu kişinin verdiği tepkilerin görülmesi için önemli bir açıdır.
💬 "Kış Uykusu" filminden bir sahne olan bu karede Aydın karakterinin omzunun üzerinden Nihal'i görürüz. Yönetmen ikilinin arasında geçen konuşmaya Nihal'in verdiği tepkileri görmemizi ister.
🎥Yakın plan
◽ Göğüs, omuz, baş ve ayrıntı çekimler, yakın plan olarak görülür. Bu ölçeklerde artık karakterin psikolojisini seyirci anlayabilir. Jest ve mimikler detaylı bir şekilde gözlemlenebilir.
◽ Göğüs plan, karakterin göğüsten yukarısının kamerada gösterilmesidir. Hareketin ve psikolojinin gösterilmesi için kullanılır.
◽ Omuz plan, oyuncunun omuzlarından yukarısının ekrana verilmesidir. Karakterin kişiliği ve psikolojisi ön plandadır. Göğüs ve omuz planda artık karakterin kişiliğine seyirci yakınlaştırılmış olur ve iki plan arasında çok fark yoktur. Bu çekim açısında seyirci karakterle arasında kolaylıkla özdeşlik kurabilir.
💬 Abbas Kiyarüstemi'nin "Arkadaşımın Evi Nerede?" adlı filminden gördüğümüz sahne de bu şekilde yakın plandır. Yakın plan nedeniyle Ahmed'in çaresizliği filmin konusunu bilmeyen biri için bile tahmin edilebilir bir durumdur.
🎬Arkadaşımın Evi Nerede? filminin konusu:
8 yaşındaki Ahmed, yanlışlıkla sıra arkadaşı Muhammed'in defterini alır. Defteri ona vaktinde geri götüremezse, arkadaşı ciddi bir ceza alma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu durum içine dert olan Ahmed, Muhammed'in evini bulmak için türlü badireler atlatır.
◽ Baş planda karakterin yüzü tüm ayrıntılarıyla görülür. Karakterin duygu dünyasının derinliğini seyirci sonuna kadar hisseder. Karakterin bir olaya karşı verdiği tepkiyi vermek ya da duygu yoğunluğunu aktarma için tercih edilen bir plandır.
💬 Kiyarüstemi sinemasında yakın plana örnek verilebilecek farklı bir film bulunur. Deneysel özellik taşıyan filmin konusuna gelin birlikte kısaca bakalım👇
🎬Şirin filminin konusu:
On ikinci yüzyılda kaleme alınmış Hüsrev ile Şirin arasındaki geçen bir aşk efsanesini yönetmen farklı bir şekilde anlatır. Bir sinema salonunda geçen filmde seyircinin göremediği bir ekranda aşk hikâyesi beyazperdede gösterilir. Seyirci sadece hikâyenin sesini duymaktadır. Yönetmen, 112 İranlı kadının, aşk efsanesini izlerken verdikleri tepkileri portre biçiminde kameraya yansıtır. Yakın plandan çekilen kadınlar, tek tek kamerada görünür. Onları seyirci bazen ağlarken, bazen gülerken, bazen de derin bir iç çekerken görür. Belki hikâyeyi hiçbir zaman izleyici görmez ancak her kadının kendi içindeki hikâyesini yüzlerinden anlar.