Arama
Sinema gözünden mesajlar
Sinemada kamera, tek başına bir anlatım aracı olabilir. Kullanılan plan, kamera açısı ve hareketlerinin sinemada birer anlamı vardır. Bu teknik özellikler sinema okuryazarı tarafından değerlendirilerek yorum kazanır. Genel planı tercih eden bir yönetmenin vermek istediği mesajla omuz planda çekim yapan yönetmenin anlatmak istediği şeyler farklıdır. Üst açıdan çekilen bir sahnenin seyircide bıraktığı etkiyle alt açıdan çekilen bir sahnenin algısı aynı olmayacaktır. Her birinin kendine özgü bir mesajı vardır. Gelin sinemanın gözünden bu mesajları anlamlandıralım.
🎥OMUZÜSTÜ PLAN
◽ Oyuncunun arka omzunun üzerinden doğru yapılan bir çekimdir. Genellikle karşılıklı konuşmalarda kullanılır. Karakterin omzunun üstünden konuştuğu oyuncunun göğüs ya da bel plandan ekrana gösterilmesi ile olur. Karakterin konuştuğu kişinin verdiği tepkilerin görülmesi için önemli bir açıdır.
💬 "Kış Uykusu" filminden bir sahne olan bu karede Aydın karakterinin omzunun üzerinden Nihal'i görürüz. Yönetmen ikilinin arasında geçen konuşmaya Nihal'in verdiği tepkileri görmemizi ister.
🎥Yakın plan
◽ Göğüs, omuz, baş ve ayrıntı çekimler, yakın plan olarak görülür. Bu ölçeklerde artık karakterin psikolojisini seyirci anlayabilir. Jest ve mimikler detaylı bir şekilde gözlemlenebilir.
◽ Göğüs plan, karakterin göğüsten yukarısının kamerada gösterilmesidir. Hareketin ve psikolojinin gösterilmesi için kullanılır.
◽ Omuz plan, oyuncunun omuzlarından yukarısının ekrana verilmesidir. Karakterin kişiliği ve psikolojisi ön plandadır. Göğüs ve omuz planda artık karakterin kişiliğine seyirci yakınlaştırılmış olur ve iki plan arasında çok fark yoktur. Bu çekim açısında seyirci karakterle arasında kolaylıkla özdeşlik kurabilir.
💬 Abbas Kiyarüstemi'nin "Arkadaşımın Evi Nerede?" adlı filminden gördüğümüz sahne de bu şekilde yakın plandır. Yakın plan nedeniyle Ahmed'in çaresizliği filmin konusunu bilmeyen biri için bile tahmin edilebilir bir durumdur.
🎬Arkadaşımın Evi Nerede? filminin konusu:
8 yaşındaki Ahmed, yanlışlıkla sıra arkadaşı Muhammed'in defterini alır. Defteri ona vaktinde geri götüremezse, arkadaşı ciddi bir ceza alma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu durum içine dert olan Ahmed, Muhammed'in evini bulmak için türlü badireler atlatır.
◽ Baş planda karakterin yüzü tüm ayrıntılarıyla görülür. Karakterin duygu dünyasının derinliğini seyirci sonuna kadar hisseder. Karakterin bir olaya karşı verdiği tepkiyi vermek ya da duygu yoğunluğunu aktarma için tercih edilen bir plandır.
💬 Kiyarüstemi sinemasında yakın plana örnek verilebilecek farklı bir film bulunur. Deneysel özellik taşıyan filmin konusuna gelin birlikte kısaca bakalım👇
🎬Şirin filminin konusu:
On ikinci yüzyılda kaleme alınmış Hüsrev ile Şirin arasındaki geçen bir aşk efsanesini yönetmen farklı bir şekilde anlatır. Bir sinema salonunda geçen filmde seyircinin göremediği bir ekranda aşk hikâyesi beyazperdede gösterilir. Seyirci sadece hikâyenin sesini duymaktadır. Yönetmen, 112 İranlı kadının, aşk efsanesini izlerken verdikleri tepkileri portre biçiminde kameraya yansıtır. Yakın plandan çekilen kadınlar, tek tek kamerada görünür. Onları seyirci bazen ağlarken, bazen gülerken, bazen de derin bir iç çekerken görür. Belki hikâyeyi hiçbir zaman izleyici görmez ancak her kadının kendi içindeki hikâyesini yüzlerinden anlar.
🎥 AYRINTI PLANLAR
◽ Ayrıntı planlar, çok yakından çekilen, kişinin ya da nesnenin belirli bir bölgesini veren çekim şeklidir. Amaç seyircinin dikkatini belirli bir yere çekmektir. Bu belki bir cinayet kanıtı ya da bir karakterin tanınmasını sağlayan yüzündeki çizgi olabilir. Andrey Tarkovski'nin "Stalker" filminden bir sahne olan eli suya değen karakterin olduğu detay plan buna örnek olarak gösterilebilir.
🎬Stalker filminin konusu:
Film, uzak bir gelecekte, bambaşka bir yaşamda ve hatta ismi bile olmayan bir ülkede geçer. Dünyaya düşen dev gök taşının yaşamı yerle bir ettiği bir zamanda Zone adında esrarengiz, yeni bir bölge oluşur. Bu bölgeden içeriye girmeyi başaran insanların tutkularının gerçekleşeceğine dair söylentiler bulunur. Bölge, askerler tarafından korunur ve sadece gerekli olgunluğa erişmiş cesur kişiler girebilir. Filmin kahramanı Stalker, ailesinin tüm itirazlarına rağmen bölgeye girmek isteyen bir bilim adamına ve bir yazara eşlik eder.
🎥TEPKİ PLAN
◽ Oyuncunun gelişen olaylara verdiği tepkileri anlamak için yüz ifadelerinin gösterilmesidir. "Mandalina Bahçesi" filminden gördüğümüz bu sahnede İvon'un yüz ifadesini görürüz. Sahneyi gören kişi, İvon'ın suratının aldığı şeklin, bir olayın üzerine verdiği anlık tepki olduğunu anlayacaktır.
🎬Mandalina Bahçesi filminin konusu:
Savaş nedeniyle Estonyalılar köylerini terk eder. Ancak Ivon ve Margus hariç. Topraklarına veda edemeyen ikili geçimlerini mandalina bahçelerinden sağlar. Bir gün Gürcü ve Çeçen askerler mandalina tarlasının sınırında çatışırlar. İçlerinden sadece iki asker Ivon ve Margus tarafından yaralı olarak kurtarılır. Bunlar, Çeçen Ahmed ve Gürcü Nika'dır. Ivon onları evinde tedavi eder ve savaşın taraflarının husumeti evin içine taşınır. Ivon, bu çatışmanın evinin dışında kalmasını ister ve öyle de olur. Zamanla ikili birbirini sevmeye bile başlar. Ancak dışarıda savaş devam etmektedir.
◽ Ara planlar ise bir nesnenin tek başına gösterilmesidir. Bu planda amaç, bir olaya dikkat çekmek veya seyirciyi bilgilendirmektir. Oyuncunun baktığı yer gösterilebileceği gibi herhangi bir nesne de gösterilebilir.
💬 Bu plan ayrıca filmin kurgusu sırasında görüntüler arası sıçramayı gidermek için de çekilir. Bir nevi kurgusal bütünlüğü garanti altına almak için aralara serpiştirme görüntüleridir de diyebiliriz. Bir konudan başka bir konuya geçerken seyircinin dinlenmesini, önceki sahnedeki olayı sindirmesini sağlamak amacıyla da kullanılabilir.