Arama
Abdülhamid’in Yıldız Sarayı’na inşa ettirdiği fabrika
Sultan II. Abdülhamid'in Yıldız Sarayı içerisinde kurduğu çini fabrikasının hikayesini biliyor musunuz? Peki ya, ilk olarak saray ve çevresinin porselen ve çini ihtiyacını karşılamayı hedefleyen bu kuruluşun daha sonra etki alanını giderek büyüttüğünü? Veya ürünlerinde ay-yıldız ambleminin yer aldığını? Sultan Abdülhamid'in kurduğu Yıldız Çini Fabrika-i Hümayunu'na dair bilinmeyenleri siz Fikriyat okuyucuları ile buluşturuyoruz.
Yıldız Fabrikası ürünlerinde fabrikanın amblemi olan ay-yıldıza, eserin yapım yılının son iki rakamına ve bazı ürünlerde ise ürüne resim yapan ressamın imzasına rastlanır.
Fabrikanın ürünleri arasında bol yaldızla süslenmiş tabak ve kâseler; her türlü aksesuar, tabak, bardak, küllük, sürahi ve yabancı ülkelere gönderilecek çeşitli hediyelikler yer alırdı.
Bazı ürünler üretilmeden önce desen örneği padişahın beğenisine sunulur, onayı alındıktan sonra üretime başlanırdı.
O yıllarda fabrikada nazır, dahiliye müdürü, müdür muavini, muhasebeciden müteşekkil yönetici kadronun dışında ustabaşı, ressam, çamurcu, kalıpçı, tornacı, fırıncı ve diğer ameliye işlerinde çalışan teknik ekip fabrikanın toplam kadrosunu teşkil eder.
Yıldız Çini Fabrikası'nın üretimi, 1909 yılında II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesiyle durma noktasına geldi.
Çininin bir güzel sanat olması sebebiyle tesis, Müze-i Hümayun'a bağlı bir şekilde faaliyetine devam etti.
Ancak eski üretimine geçmesi için de çalışmalar başlatıldı. Fakat bu düşünce gerçekleşmedi ve fabrika tamamen kapandı.
1911 yılında yeniden üretime başlayan fabrika o yıllarda yerli hammadde arayışına başladı. 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı ile fabrika üretimini durdurur ve yeniden sessizliğe büründü.
Dünya Savaşı ile beraber telefon ve telgraf bağlantılarını sağlamak üzere "fincan" ihtiyacı oluştu ancak ürünün ve hammaddesinin ithali çok zordu.
Bu sebeple yerli hammadde arayışları başladı. Kaolin, kum, feldspat, kuvars gibi hammaddeler İstanbul'da ve Anadolu'da tespit edildi ve üretim artık yerli hammaddeyle yapılmaya başlandı.