Arama
Anadolu Teşkilatları
Anadolu, 13. yüzyılda Selçuklu sultanlarının ilme duydukları ilgi ve destek neticesinde büyük bir cazibe merkezi halini alır. Alimlerin, edip, şair ve mutasavvıfların himaye edildiği Anadolu, zengin bir fikir dünyasına kavuşur. Medeniyetimizin bu bereketli döneminde başta Ahilik teşkilatı olmak üzere milli duyguları pekiştirecek, sosyal açıdan topluma fayda sağlayacak teşkilatlar ortaya çıktı.
Şed Kuşanma Töreni
🔹 Kelime olarak şedd, yünden veya pamuktan örülen bağ, kemer, kuşak, peştamaldir. Fütüvvet ehli, düzenledikleri özel bir törende şed kuşanırlar. Sembolik anlamı, kişinin kendini bu yola bağlandığını, hizmete ahdettiğini bildirmektir. Bir mezuniyet, icazet törenidir de diyebiliriz.
"Kemale ermişliğin göstergesi"
◽ Haykıran bu geleneği, "Ustalığında belirli bir kemale geldiğinin sembolik olarak şed adını verdikleri peştamal tarzı şeyi üç defa bağlayıp çözüyor ve bunu yaparken belirli bir dua okuyorlar. Herkesin önünde törenle gerçekleşiyor bu. Kalfalık için kuşanıyorsa kalfa oluyor, ustalık için kuşanıyorsa usta oluyor. Kuşak, kırmızımsı Yörük rengidir". cümleleri ile anlatır.
Fütüvvet ve Fütüvvetname
🔹 Fütüvvet, kökeninde tasavvufi bir mana taşırken 13. yüzyıl itibari ile içtimai, iktisadi ve siyasi yapılanmayı tarif eden bir kurumdur.
🔹 Fütüvvetname, Ahi şeyhlerine verilen veya Ahi şeyhlerinden çıkan, berat gibi hukukunu, çerçevesini, meşruiyetini ifade eden bir nevi resmi evrak ve hukuki dayanaktır. Fütüvvetin adab ve erkanı hakkında bilgi veren eserlerdir. Ahi kişisinin, bir anlamda yönünü çizer ve sınırlarını belirler.
Bacıyan-ı Rum Teşkilatı
🔹 13. yüzyıldaki dört temel teşkilattan biri olan Bacıyan-ı Rum, köklü ve güçlü bir kadın teşkilatıdır. Anadolu kadınlarının önemli bir kısmı buraya bir şekilde mensuptur.
◽ Teşkilata nasıl girildiğine Haykıran, "İki türlü teşkilata mensup olunuyor kaynakların verdiği bilgilerden çıkarttığımız yoruma göre. Bir sözlü olarak bağlananlar bir de kılıç üzerine yemin ederek teşkilata girenler var. Esas çekirdek kadroyu, esas iş bölümünü, yürütücü kadroyu onlar oluşturuyor" sözleri ile açıklık getirir.
🔹 Kızlar daha 12 - 13 yaşlarındayken bu halkanın içerisinde yerini alır. Evlerde veya belirli meclislerde kurulan Ahi anası sıfatıyla başlarındaki kişilerin yürüttüğü sohbetlerden beslenerek eğitim alırlar.
Fatma Bacı
🔹 Bacıyan-ı Rum teşkilatının ilk lideri Fatma Bacı'dır. Ancak Fatma Bacı, herkesin bildiği Ahi Evran'ın eşi veya Kilimani'nin kızı olan Fatma bacı değildir.
◽ Konuya açıklık getiren Haykıran, "Bu yüzyılda adına vakıf düzenlenen bir Fatma bacı var. En doğru irtibatlı olduğu tarihi kişi Hacı Bektaşı Veli. Hacı Bektaşı Veli'nin kadın ana dediği, Fatma ana dediği, Fatma kadın dediği Fatma bacı, hatta ona bakan, son zamanlarda eli ayağı olan Fatma bacı. "Bütün manevi emanetlerimi ona emanet ettim, neyim var yoksa ona sakladım" dediği Fatma bacı, Bacıyan-ı Rum'un bildiğimiz ilk lideri" ifadelerini kullanır.
🔹 Fatma Bacı, döneminin önemli şahsiyetlerinden Ali el Mücerred'in kızı ve aynı zamanda büyük mutasavvıf Ahmed er-Rifâi'nin torunu, bir başka mutasavvıf Ahmed el-Bedevî'nin ise gelinidir.