Arama
Atina'da Osmanlı yadigarı eserler
İbadete açık cami bulunmayan tek Avrupa başkenti Atina'nın geçmişi, tarih öncesi devirlere kadar uzanır. Tüm dünyada anıtları, sanatsal ve kültürel yaşamı ile bilinen Atina, Osmanlı döneminde de oldukça popüler şehirlerden biriydi. Osmanlı kaynaklarında Medinetü'l-hükema olarak geçen Atina, 1458 yılında Fatih Sultan Mehmet döneminde fethedildi. Camileri, hamamları, çarşıları ile bir Osmanlı şehri haline geldi. Yaklaşık 350 yıl boyunca Osmanlı hakimiyetinde kaldı ve burada bazı mimari eserler meydana getirildi. İşte Atina'daki Osmanlı yadigarı o eserler…
Osmanlı hâkimiyetinden hemen önce 5000-6000 dolayında nüfusa sahip olan Atina'da 1489 tarihli Cizye Defteri'ne göre yaklaşık 7000 kişi yaşıyordu ve bu nüfus daha sonra gittikçe artarak 1506'da 9700'e ulaşmıştı. 14. yüzyılın başlarından itibaren Türkler şehre yavaş yavaş yerleşmeye başladılar. Atina 14. yüzyılın ortalarında Edirne ve Selânik'ten sonra Balkanların üçüncü büyük şehri idi.
14. yüzyılda Atina'da Kale Camii'nin (Parthenon) yanı sıra aşağı şehirde de Yûnus ve Yûsuf Voyvoda Mescidi, Memi Çelebi b. Turhan Ağa Mescidi ve Mehmed Voyvoda Muallimhanesi (mektebi) bulunuyordu. Özellikle bu dönemde yapılan hıristiyan dinî binalarının plan ve inşa tekniklerinde Osmanlı sivil ve dinî mimarisinin kuvvetli tesirleri görülür.
Kale dışında bugüne yalnızca barok üslûbun izlerini taşıyan ve adını muhtemelen Girit'in 1669'da fethi dolayısıyla alan Fethiye Camii gelebilmiştir. Osmanlı kaynaklarında, Antikçağdaki filozoflara atfen "hikmet sahiplerinin şehri" manasına gelen Medînetü'l-hükemâ adıyla tanımlanan Atina'da bazı önemli Osmanlı aydınları da yetişmiştir. Kadı Mahmud Efendi bunların başında gelmektedir. Sürûrî de buralıdır. Atina'daki Türk ahalinin Rumca, Yunanlıların da Türkçe bildiklerinden bahsedilir.
18. yüzyılda Osmanlı imar faaliyetleri sürdü ve bu dönemde Parthenon'daki harabeler içinde, 1842'de yıktırılan kubbeli cami (1700) ile Hacı Mehmed b. Osman tarafından bir medrese (1721), bir Bektaşî tekkesi (1743) ve bugüne kadar ulaşabilen kubbeli Mustafa Ağa Camii (1177/1763-64) yapıldı. Bunlardan başka dört tekke ile Softa Camii adını taşıyan bir mâbed daha inşa edildi. Bu yüzyılın en büyük mimari eseri ise 1778'de Atina voyvodası Hacı Ali Haseki tarafından, âsi Arnavutlara karşı şehri korumak maksadıyla inşa ettirilen surlardır. Bugüne kadar sadece Fethiye Camii ile Hacı Mustafa Camii gelebilmiş ve her ikisi de tamir edildikten sonra müzelere bağlı olarak kültürel maksatlarla kullanılmaya başlanmıştır. 17. yüzyıl yapısı olan Âbid Efendi Hamamı da 1986'da restore edildi.
Eni 31 metre, boyu ise 70 m. ye yakın olan, 8 X 17 sütunla çevrili bu cami, İç kaleyi teşkil eden Akropolis'in ortasında bulunduğundan İç kale camii olarak adlandırıldı. Bu cami Atina'nın ilk camisiydi. Osmanlılar tarafından bir kısmı cephanelik olarak da kullanılan Parthenon 1687 yılındaki Venedik kuşatması sırasında isabet aldı ve patlama ile birlikte bu yapı büyük zarar gördü. Zararın büyüklüğünden dolayı tamirine girişilmedi ve yerine küçük bir cami inşa edildi. Bu cami de günümüze kadar ulaşmadı. Yunan bağımsızlığından sonra Akropolis'in antik çağdaki haline getirilmesi amacıyla yıktırıldı.