Arama
Azerbaycan Türklerinin atası: Zeynelabidin Tagiyev
Günümüz Azerbaycanının kurucusu kabul edilen Zeynelabidin Tagiyev cömertliği, vatanseverliği ve Türk diline verdiği ehemmiyet ile tanınmış ve ülkesini yüzyıllar boyu refah içinde yaşatmak için fedakarlık yapmaktan çekinmemiştir. Sultan II. Abdülhamid'i İslam davasının lideri olarak görmüş ve Sultan ile mektuplaşmıştır. Azerbaycan'ın sayılı zenginleri arasında bulunan Tagiyev, aynı zamanda doğuda bir ilk olarak kız çocukları için okullar açmıştır.
🔸 Dünyanın birçok yerinde eğitim görmekte olan Türk gençlerine burs verir. Hatta bazılarını bizzat kendisi Avrupa'ya eğitim alması için göderir. Ancak Tagiyev'in şartları vardır:
➡ Her öğrenciye tahsilinin devam ettiği sürece 50 ruble verilecek.
➡ Yaz tatillerinde memlekete geliş ve dönüşlerde yaptıkları tüm harcamalar ödenecek.
➡ Bursiyer öğrenimini tamamladıktan sonra mutlaka vatanına dönerek memleketine hizmet edecek.
➡ Bursiyer, Türk olmayan biriyle evlenemeyecek.
🔸 Öğrenci tahsilini bitirip çalışma hayatına dahil olduktan sonra Hacı Zeynelabidin Tagiyev'den aldığı bursu Cemiyet-i Hayriye'ye tümünü ya da ödeyebileceği şekilde taksitlendirerek ödeyebilecek. Böylece burs sisteminde bir dönüşüm sağlanacaktır.
ZEYNALABİDİN TAGİYEV'İN HASAN ZERDABİ İLE YAKINLIĞI
🔸 Zeynelabidin, 1880 yılında eşiyle beraber Taze Pir Camii yanındaki eve taşınır. Bu ev, ileride Zeynelabidin'in en yakın dostu Hasan Zerdabi ile tanışmasına vesile olacaktır.
🔸 Ekinci Gazetesi'nin sahibi, matbaacı, pedagog ve ilk tiyatronun kurucusu Zerdabi ile yakın dostluk kurmuş ve matbaa alanında birlikte radikal kararlara imza atmışlardır.
*Ekinci Gazetesi
Ekinci Gazetesi, Azerbaycan Türkçesi ile yayımlanan ilk gazetedir. 1875 yılında başlanan yayım 1877 yılında son bulmuştur. İlk sayı basıldığı 22 Temmuz Azerbaycan'da "Milli Basın Günü" olarak kutlanmaktadır.
ZEYNALABİDİN TAGİYEV'İN GAZETE ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI
🔸 Zeynelabidin Tagiyev, ilmi faaliyetlere büyük önem verir. Bu amaç ile çıkılan yolda insanların faydası için planan her fikre sahip çıkar ve sonuna kadar destekler.
🔸 Destek verdiği icraatların başında, gazetecilik gelmektedir. İlk olarak 1895 yılında Kafkasya Türkleri için çok ayrı yeri olan Kaspi Gazetesi'ni satın alır ve gazetede Kur'an-ı Kerim'in yayınlanmasına vesile olur.
🔸 Bunun yanında başta Türkiye olmak üzere Mısır, Hindistan ve Rusya'da yaşayan Müslümanlara elinden gelidiğince maddi ve manevi yardımlar yapar.
🔸 Tagiyev, Kaspi Gazetesi'nin yanı sıra Hayat Gazetesi'nin de başına geçer. Gazetede görev yapanlar arasında döneminin en meşhur aydınlarından Elimerdan Bey Topçubaşov, Ali Hüseyinzade, Ahmet Bey Ağayev, Haşım Vezirov gibi isimler vardır.
🔸 Hayat gazetesinin ilk sayısı, "İslamiyetsiz Kurtuluş Olmaz" adı altında yayımlanır. Zeynelabidin'in desteğiyle yayın yapan, Batıdan, doğuya tüm Türkler için olan gazetelerden bir diğeri de "Taze Hayat"tır. Bu gazete, "İslam'ı yaymaya çalışma" suçlamasıyla 1908 yılında kapatılır.
TAGİYEV'İN GASPIRALI İLE İLİŞKİSİ
🔸 Kırım'da önemli faaliyetlerde bulunan ve Ceditçilik hareketinin öncü ismi İsmail Gaspıralı'nın, Tercüman Gazetesi'ni destekler. Bu süreçte mektuplaşan ikili, Gaspıralı'nın Bakü ziyaretinde ilk kez görüşürler.
🔸 Gaspıralı, gazetesinin az satmasından yakınır. Zeynelabidin ise Kafkasya'da bu gazeteyi okuyabilecek ne kadar Türk var ise dağıtılmasını emreder ve tüm maaliyeti karşılayacağını söyler. Bu durum uzun yıllar boyu devam eder.