Arama
Batılı seyyahların gözüyle Osmanlı'da temizlik
Osmanlı temizlik konusunda Avrupa'da bir benzerine rastlanmayan hamamlar yaparken, Avrupalılar yıkanmayı günah sayıyordu. İmparatorluğun hijyen tarihi, salgın hastalıklarla mücadele eden Avrupa ülkeleri için dünyaya örnek olacak şekilde gelişti. Osmanlı'nın su ve temizlik ile bu kadar yakından ilgilenmesi, "Temizlik, imandandır!" düsturundan geliyordu. İşte ecdadımıza hayran kalan Batılı seyyahların gözünden temizlik...
"Türkler sıhhatli yaşarlar ve az hasta olurlar. Öyle zannediyorum ki, Türklerin bu mükemmel sıhhatlerinin başlıca sebeplerinden biri de sık sık yıkanmaları ve yiyip içmedeki itidalleridir. Onlar gayet az yerler. Yedikleri de Hristiyanlar gibi karmaşık şeyler değildir. Bizim memleketlerdeki böbrek hastalıkları ve daha bir çok tehlikeli hastalıkların hiçbiri onlarda yoktur. İsimlerini dahi bilmezler."
Jean de Thevenot
"Osmanlıları karakterize eden en önemli erdem aşırı düşkün oldukları temizlikleridir. Bazı seyyahların buna karşı çıkmalarını, gerçekten anlamak mümkün değil."
"Büyük ihtimalle onlar, yanlarındaki sürücülere bakarak bir genelleme yapıyorlar. Ancak böyle olsa bile sürücüler, seyahatin sonunda banyo yaparak kendilerini pislikten arındırırlar. Her gün aldıkları abdestin yanında haftada bir kez yıkanırlar. Bunun yanında sık sık çamaşırlarını değiştirmediklerini söylemek yanlış olur. Bunu söyleyenleri gömleklerinin yakasını göremediklerinden bu şekilde yorum yapmış olabilirler. Mesela denizciler ve askerler, çamaşırlarını haftada iki kez yıkarlar. Evlerini, evle ilgili olan her şey, yiyecekler vb. her zaman temizdir. Her Müslümanın evi temiz bir ibadethane gibidir."
Adolphus Slade
"İslam dini, Müslümanlara sık sık yıkanmayı emrettiğinden pek çok kişi hamamlara gitme ihtiyacı duymadan evlerinde yıkanmak için amam yaptırmışlardır."
Charles Le Brun
"Yüzler, eller, ayaklar tertemiz, yamalı kıyafet pek az ve hele kirlisi hemen hiç yok. Bütün sosyal sınıflar arasında umumi ve karşılıklı bir hürmet ve riayet manzarası göze çarpıyor."
Edmondo de Amicis
"Osmanlılar, yıkanıp temizlenmeyi hiçbir zaman ihmal etmez. takatten düşsse bile çocukları, uşakları veya hanımı vasıtısıyla yıkanıp temizlenirler. Öldüğü zaman cenazesi bile şeriat ahkamına göre yıkanıp temizlenmeden tabuta konulmaz. Oysa Avrupalılar, hastalandıklarında takatten düştüklerinden temizlik kaygısına umumiyetle unutuverirler."
A. Brayer