Arama
Cesetler üzerinde incelemeler yapan Osmanlı tabibi Emir Çelebi
Dünya tıp tarihinde, organ naklinin ilk emarelerinin Osmanlı'da görüldüğünü biliyor muydunuz? Sultan IV. Murad döneminde yaşayan ve yıllar boyu sarayın başhekimi olarak görev yapan Emîr Çelebi, Osmanlı tıp tarihine pek çok faydalı bilgiyi miras bıraktı. Kaleme aldığı eserin anatomi kısmında, savaş alanlarındaki yaralılardan ve ele geçen Hristiyan kadavralarından faydalanarak hekimlerin anatomi bilgilerini arttırmaları gerektiğini öğütledi.
Kaynaklarda hem iyi bir hekim hem de iyi bir âlim olduğu belirtilmektedir. Hoşsohbet ve tatlı dilli bir kişi olup iyi satranç bilirdi; bu sebeple IV. Murad'ın musâhipleri arasında yer almıştı.
Emîr Çelebi ayrıca ince zevkli olarak tanınıyordu ve devrinin meşhur bir lâle meraklısıydı.
Bazı eserleri bulunan Emîr Çelebi, özellikle Enmûzecü't fi't Tıb adlı kitabıyla ün kazanmıştır.
Kaptanıderya Recep Paşa adına yazdığı bu eserin önsözünde eskileri aynen almanın hatalı olduğunu yazar.
Örnek olarak mahmûde (scammonia) bitkisini verir ve İbn Sînâ devrindeki mahmûde ile kendi devrindeki mahmûdenin, hatta Antakya, İstanbul ve Mısır'da yetişen cinslerin tesirlerinin aynı olmadığını bildirir.
Enmûzecü't fi't Tıb havanın, toprağın ve iklimin nitelikleriyle ilgili sağlık bilgileri bölümüyle başlar ve anatomiden kısaca bahsettikten sonra hastalıklarla ilâçlarının teker teker açıklamasına geçer.
Emîr Çelebi kitabın anatomi kısmında, savaş alanlarındaki yaralılardan ve ele geçen Hristiyan kadavralarından faydalanarak hekimlerin anatomi bilgilerini arttırmaları gerektiğini ileri sürmektedir. Bu o dönem için devrim niteliğinde bir açıklamadır.
Eserin sonundaki deontolojik bölümde ise hekimlere bazı öğütler verir.
Kitap, daha önceki tıp yazmalarından yapılmış bir derleme olmakla birlikte Emîr Çelebi'nin şahsî araştırmalarını da ihtiva eder. Enmûzecü't fi't Tıbb'ın başta Süleymaniye olmak üzere çeşitli kütüphanelerde birçok yazma nüshası bulunmaktadır.
Çok rağbet görmüş olan eser, sonraki asırda Hekim Âmidî Rızâ Efendi tarafından Kitâbü'l-Muhtasar fi't-Tıbb adıyla özetlenmiştir.