Arama
Yüzyıllardır devam eden Çin zulmü
Doğu Türkistan halkı, yüzyıllardır Çin zulmü altında yaşam mücadelesi vermektedir. Bu zorlu çaba, Uygur Kağanlığının kurulduğu andan günümüze kadar devam etmektedir. Rus ve Çin devletleri, birbirlerine karşı üstünlüklerini göstermek amacıyla Türkistan'ın yakasına yapışan iki kanlı eldir. Kirli emellere sahip bu devletlerden kurtulmak için Yakup Han Bedevlet, Alihan Töre, Osman Batur, İsa Yusuf Alptekin gibi nice yiğitler vatanları uğruna kendileri siper etmiştir... Peki, Uygur Türklerine yapılan bu zulüm nasıl ve neden başladı?
🔸 1876-1877 yılları arasında Çin, Yakup Beg üzerine hücuma geçer. Yaşanan çarpışmalardan sonra Yakup Bey, ordusu ile geri çekilmek zorunda kalır.
🔸 Ordunun zayıflamasını fırsat bilen Çinliler, 1877 yılında Turfan'ı ele geçirir. Aynı senenin 29 mayısında ise Uyguların lideri zehirlenerek şehit edilir. Suikastın ardından Çin istilası tamamen Doğu Türkistan'ı sarar ve aralıksız günümüze kadar devam eder.
🔸 Yakup Bey'in ölümünden sonra oğullarının arasında gerçekleşen taht kavgaları Doğu Türkistan İslam Devleti'nin yıkılmasına sebep olur.
1878 işgali
🔸 93 Harbi'nde gücünü kaybeden Osmanlı, Kaşgar'daki nüfusunu kaybeder. Bunu fırsat bilen Çin, 1878'de bölgeyi işgal eder.
🔸 Bu işgalin ardından Rusya ve Çin, Moskova'da İli Antlaşması imzalar. Antlaşmaya göre Uygur halkının yaşadığı toprakları kendi arasında bölüşür, bölgeye de "yeni toprak" anlamına gelen "Şincan" adını verirler.
🔸 Birçok bilim insanın yetiştiği bu güzide toprağın adının değişmesi Çin emperyalizminin en somut örneğidir.
1911 Mançu İmparatorluğu'nun yıkılışı
🔸 1911 yılında Mançu İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla Şincan bölgesi, Mançu beylerinin hâkimiyeti altına girer.
🔸 Bu dönemde de türlü türlü baskı ve zulüm yaşayan Uygur halkı bilinçli olarak aç bırakılır, eğitim hakları ellerinden alınır ve özgürlüklerine adeta kelepçe vurulur.
🔸 1911-1928 yılları arasında Doğu Türkistan'ı Çinli bir vali yönetir. Baskıların giderek şiddetlenmeye başladığı dönemlerde Ürümçi'de tek bir telgraf vardır.
🔸 Telgrafın bir şekilde kilitlenmesi sağlanarak halkın Doğu Türkistan'da yaşadığı eziyetler, hiçbir şekilde ülke dışında duyulmaz.
1933-1944 yılları arası
🔸 Tüm bu olaylardan sonra Uygur Türkleri, gücünü toplayıp 12 Kasım 1933 yılında merkezi Kaşgar olan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'ni kurarlar. Bu durum iki ezeli düşman Sovyetler Birliği ile Çin'i birbirine yaklaştırır.
🔸 Sovyetler Birliği, bağımsızlığını ilan edip devlet kuran Uygurların, kendi himayesinde bulunan Türki cumhuriyetlere örnek olmasından korktuğu için Çin ile işbirliği yapmaya karar verir.
🔸 Çin'e yardım eden Sovyetler Birliği, Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti'nin kuruluşundan tam 6 ay sonra yıkılmasına neden olur.
🔸 Bölge her ne kadar Çin'in hâkimiyetinde gibi gözükse de aslında Sovyetlerin gözetiminde, kısacası Rus emperyalizmin izlerini taşımaktadır.
🔸 Zamanla bu durumdan şikâyetçi olan Çinliler, Rusları Doğu Türkistan'dan temizlemek ister. Ruslar ise yeraltı zenginliklerinden dolayı, Doğu Türkistan topraklarından vazgeçmek istemez.
🔸 II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle Rusya iyice zayıflar. Ancak Doğu Türkistan topraklarındaki işgalinden vazgeçmez, Türk topluluklarının bağımsızlıklarını desteklediğini açıklar. Böylece Türkistan topraklarını elinde tutmaya çalışır.