Arama
Havacılık tarihini değiştiren keşif: Kara kutu
1900'lü yılların başında Wright Kardeşler ile başlayan modern havacılık, kazaları da beraberinde getirmiş; uçakların düşme nedeni muamma olarak kalmıştı. Bu soruna çare olacak "uçuş verilerini kaydetme" fikri ortaya atıldığında ise bu icadın faydasına kimse inanmamıştı. Peki, bu icada turuncu olmasına rağmen neden 'kara kutu' deniyordu? Kara kutu nasıl çalışıyor ve hangi bilgileri içeriyordu? Uçağın tamamen yok olduğu kazalarda kara kutu nasıl oluyor da sağlam kalıyordu?
1958 yılında Warren prototipini, Sir Robert Hardingham'a gösterme fırsatını buldu. Sir Robert, o sıralarda Avusturalya Havacılık Kurumu'nu ziyarete gelmişti.
Cihazın potansiyelini fark eden Hardingham'ın İngiltere'ye dönüşünde savunduğu bu fikir, Havacılık Bakanlığı'ndan onay aldı; uçuş veri kayıt cihazları daha sonra İngiltere'de zorunlu hale getirildi.
Kara kutuları zorunlu hale getiren ilk ülke, keşfin sahibi olan Warren'ın ana vatanı Avusturalya oldu. Ardından 1960'ta kara kutunun kullanılması ABD'de zorunlu hale geldi.
Uçuşa dair her tür veriyi kaydeden kara kutular yaklaşık 5 kilogram ağırlığında ve ebat olarak bir ayakkabı kutusu büyüklüğündedir. Çarpma etkisini asgariye indirmek için uçağın kuyruk kısmında yer alır.
Kutudaki sinyal sistemi suyla temas halinde devreye girer ve kutunun bulunması için 90 gün boyunca ve 6000 metre derinliğe kadar sinyal verir.
Uçakların düşmesi halinde araştırmacıların işini kolaylaştırmak için uçaklara iki kara kutu taşıma zorunluluğu getirilmiştir. Bunlardan biri, uçağın son 25 saatindeki konum, yükseklik, hız gibi 88 farklı alanda uçuş bilgilerini; diğeri ise kokpitteki son iki saatlik ses kaydını içerir. Böylece kazanın neyden kaynaklandığı ve nasıl olduğuna dair bilgi edinilir.
Kokpitteki sesleri ve uçuş bilgilerini kaydeden her iki kutu da paslanmaz çelikten veya titanyumdan yapılır. Bu kutuların içinde yüksek ısıya karşı dayanıklı 2-3 cm kalınlığında bir yalıtım sistemi ve onun da altında alüminyum kaplama bulunur.
Çarpma etkisine karşı özel koruma testlerinden geçen kutu, 1100 derece ısıda bir saat, tuzlu suda 30 gün dayanacak şekilde yapılmıştır. Kara kutunun içerdiği bilgi çarpma sonrasında da kullanılabilir ve işe yarar.
Bu bilgiler sayesinde düşme nedeni tespit edilip yeni önlemler ve düzenlemeler için gerekli adımlar atılabilir.
Kara kutuların renkleri parlak turuncudur. Bu rengin tercih edilmesinin sebebi, enkaz arama çalışmaları sırasında daha rahat fark edilmelerini sağlamaktır.
Bu cihaza neden kara kutu denildiği tam olarak bilinmese de Warren'ın cihazını inceleyen bir gazetecinin, gizemli bir cihaz olmasına atıfla bu ismi taktığı düşünülüyor. Bir başka teoriye göre ise cihazın ilk modellerinin film temelli olması ve bozulmamaları amacıyla fotoğrafçıların karanlık odası gibi hiçbir ışık almaması nedeniyle bu şekilde adlandırıldığı yönünde.
Kara kutu, havacılık endüstrisi ve resmi uçuş terminolojisinde "Uçuş Kaydedicisi" anlamına gelen "Flight Recorder" veya "Uçuş Verileri Kaydedicisi" anlamına gelen "Flight Data Recorder" olarak anılıyor.
Orta büyüklükte bir uçakta 88 parametre kaydedilir. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
Zaman, basınç irtifası, hava hızı, baş doğrultusu, ivme (dikey), yunuslama durumu, roll durumu, pilotun telsizi açma kapamaya elle müdahalesi, motor gücü, oto pilotun çalışıp çalışmadığı, uzunlamasına ivme, yunuslama kontrol verisi, lateral kontrol verisi, rudder pedal verisi, asli yunuslama kontrol yüzey pozisyonu, asli lateral kontrol yüzey pozisyonu, asli yalpa kontrol yüzey pozisyonu, lateral ivme, yunuslama yüzey kontrol posisyonu, kokpittte flap yüzey seçimi, firar kenarı, kokpittte flap yüzey seçimi, hücum kenarı, dış ortam sıcaklığı, oto pilot durumu, radyo irtifası, hücum açısı, hidrolik basınç, yer hızı, fren basıncı, DC elektrik dağıtıcı statüsü.