Arama
İbn Haldun’un Mukaddime eserine göre devletlerin bekası
Mukkadime eseriyle tarih yazıcılığında döneminde bir çığır açan İbn Haldun, sosyoloji biliminin öncüleri arasında kabul edilir. Mukaddime'de medeniyetlerin yükselişine ve çöküşüne dair kritik fikirlerini açıklayan İbn Haldun, bu durumu izah ederken 'umran' fikrinin altını çizer. Mukaddimede önemli bir husus olan devletlerin bekası konusuna da değinen İbn Haldun, insan ömrü ile devletlerin ömrü arasındaki kurduğu bağlantıyı da açıklar. Peki, İbn Haldun'un devletlerin ömürlerine dair düşünceleri nelerdir? Tarih boyunca hangi imparatorluk beka konusunda gösterdiği örnek duruşuyla İbn Haldun düşüncelerinin antitezi olmuştur?
📌İbn Haldûn'un Muḳaddime olarak bilinen meşhur eseri el-ʿİber'in birinci kitabıyla bu önsöz ve girişten meydana gelir. Esere bu ismi İbn Haldun vermemiştir, El-ʿİber'in altı ana cilde ayrılan giriş kısmı zamanla mukaddime olarak anılmıştır.
Mukaddimede tarih ve toplumla ilgili görüşlerini yansıtmıştır. İbn Haldûn Mısır'da iken El-ʿİber üzerindeki çalışmalarına devam etmiştir. Doğu'daki kavimlerin ve hânedanların tarihlerini de ekleyerek eseri genel bir tarih kitabı haline getirdi.
📌İbn Haldun Mukaddime eserinde devletlerin bekasına dair düşüncelerini de ortaya koymuştur. Bu durumu ilk etapta şahısların ömürlerinden yola çıkarak örneklemiştir.
Müslümanların ömürlerinin hadis-i şerifte de belirtildiği üzere en fazla 120 yıl olacağını ifade etmiştir.
📌Devletlerin ömürlerinin de zamana ve şartlara göre değişecek olsa da ekseriya üç neslin ömrünü aşmayacağını düşünür. Bu düşüncesini de şu şekilde temellendirir:
📌Birinci nesil: Çetin hayat şartlarını göğüsleme, cengaverlik, yırtıcılık, şan ve şöhrette iştirak gibi bedeviliğin karakterini, sertliğini ve vahşiliğini muhafazaya devam eder. Bu sayede kılıçları keskin ve çevreleri korkuludur.
📌İkinci nesil: Bu neslin halleri mülk ve refah dolayısıyla bedevilikten medeni bir hayata geçişi söz konusudur. Sıkıntıdan bolluğa geçiş vardır bu sebeple asabiyetin keskinliği biraz daha kırılır.
Devletlerin çoğunlukla izzet ve itibar kazanmaları bu döneme rastlar. İlk nesle de aşina olan bu nesil, ilk neslin hasletlerinden tam anlamıyla uzak değildir. İlk nesildeki hallerinin kendilerinde mevcut olduğunu ve buna geri dönüş sağlayacaklarını düşünürler.