Arama
İbn Haldun’un Mukaddime eserine göre devletlerin bekası
Mukkadime eseriyle tarih yazıcılığında döneminde bir çığır açan İbn Haldun, sosyoloji biliminin öncüleri arasında kabul edilir. Mukaddime'de medeniyetlerin yükselişine ve çöküşüne dair kritik fikirlerini açıklayan İbn Haldun, bu durumu izah ederken 'umran' fikrinin altını çizer. Mukaddimede önemli bir husus olan devletlerin bekası konusuna da değinen İbn Haldun, insan ömrü ile devletlerin ömrü arasındaki kurduğu bağlantıyı da açıklar. Peki, İbn Haldun'un devletlerin ömürlerine dair düşünceleri nelerdir? Tarih boyunca hangi imparatorluk beka konusunda gösterdiği örnek duruşuyla İbn Haldun düşüncelerinin antitezi olmuştur?
📌Devletlerin ömürlerinin de zamana ve şartlara göre değişecek olsa da ekseriya üç neslin ömrünü aşmayacağını düşünür. Bu düşüncesini de şu şekilde temellendirir:
📌Birinci nesil: Çetin hayat şartlarını göğüsleme, cengaverlik, yırtıcılık, şan ve şöhrette iştirak gibi bedeviliğin karakterini, sertliğini ve vahşiliğini muhafazaya devam eder. Bu sayede kılıçları keskin ve çevreleri korkuludur.
📌İkinci nesil: Bu neslin halleri mülk ve refah dolayısıyla bedevilikten medeni bir hayata geçişi söz konusudur. Sıkıntıdan bolluğa geçiş vardır bu sebeple asabiyetin keskinliği biraz daha kırılır.
Devletlerin çoğunlukla izzet ve itibar kazanmaları bu döneme rastlar. İlk nesle de aşina olan bu nesil, ilk neslin hasletlerinden tam anlamıyla uzak değildir. İlk nesildeki hallerinin kendilerinde mevcut olduğunu ve buna geri dönüş sağlayacaklarını düşünürler.
📌Üçüncü nesil: Sanki kendilerinde hiç mevcut değilmişçesine bedevilik ve sert oldukları dönemleri tamamen unuturlar. Ellerinde bulundurdukları nimetler neticesinde refahları son raddeye ulaşır.
İbn Haldun bu dönemde devletlerin gücünün zayıfladığını düşünür. Bu dönemde devletin ihtiyarlama ve gerileme süreçleri başlar.
📌İbn Haldun'a göre bir devletin, hanedanlığın ömrü meselesi çok mühimdir. Devletin ömrü meselesi ilim ve fikir adamlarının dikkatini çeken hususlardan biridir.
İbn Haldun'a göre devletin ömrü ile ferdin ömrü arasında, teşbihin ötesinde tam bir ayniyet söz konusudur. Fakat devletlerin ömürlerini 120 yıl olarak belirleyen İbn Haldun'un düşüncelerinin aksine 600 yılı aşkın süre ayaktan kalan Osmanlı Devleti'nin 3 kıtaya hükmetmesi, uzun yıllar da başarılı bir şekilde devlet yönetilebileceğinin en canlı örneği olarak karşımıza çıkar.