Arama
İhtişam kokan rayiha: Gül Camii
İstanbul'daki devşirme yapılarından biri olan Gül Camii, beş yüz yılı aşkın süredir ayakta olan çok eski bir eserdir. Osmanlı'nın uzun yıllar başkentliğini yapmış güzide kentinin kuzeyinde, Haliç kıyısında Balat semtini süsleyen eser, II. Selim döneminde Hasan Paşa tarafından camiye dönüştürülür. İsminin nereden geldiğine dair farklı rivayetler bulunan cami, Osmanlı vakıf sistemi tarafından pek çok defa onarıma uğrar ve bu sayede günümüze ulaşmayı başarır.
🔸 Önceleri kilise, cami veya başka bir amaçla kullanılan yapıların ve bulunduğu bölgelerin, tarihi süreçte el değiştirmesinin ardından farklı bir işlevle kullanılması devşirme olarak adlandırılır.
🔸 Fatih Sultan Mehmet 1453 yılında çağ açıp çağ kapatacak bir devrimle İstanbul'u fethettiğinde, Müslüman halkın cami ihtiyacını gidermek ve fethi simgelemek amacıyla bazı kiliseleri camiye devşirir.
🔸 Zamanındaki yapılarla kıyas edildiğinde oldukça yüksek bir yapıya sahip olan Gül Camii, büyük ve geniş bir taban alanına yayılmış haldedir.
🔸 Yapısında yoğunlukla tuğla malzemenin kullanıldığı caminin altında, depolama ve farklı işlevlere hizmet edebilecek büyüklükte devasa bir mahzen yer alır.
🔸 Tarihi süreçte pek çok defa onarım geçiren camiye son olarak 18. yüzyılda onarım yapılır. Camiye daha sonradan eklenen bazı pencereler iç mekanda aydınlığın artmasını sağlar.
🔸 Gül Camii'ne batı cephesinden giriş yapılır. Ayrıca bu cephenin önünde yapıya sonradan dahil edilmiş bir şadırvan bulunur.
🔸 İstanbul'un fethinden sonra, 16. yüzyılda camiye dönüştürülen ve günümüze kadar bu işlevde kullanılan yapı, Osmanlı vakıf sistemi tarafından karşılanan onarımlarla günümüze kadar mevcudiyetini muhafaza etmeyi başarır.
🔸 Pek çok kez deprem ve yangınlarla hasar gören heybetli cami, Osmanlı'nın müdahaleleriyle kullanılabilir bir hal alır.
🔸 Osmanlı vakıf sistemi Gül Camii'nde, yapısal onarımların yanı sıra hünkar mahfili, son cemaat mahalli, su yolları, helalar, şadırvan, çeşme gibi iç bölümlerde de önemli onarımlarda bulunur.
🔸 Arşiv belgeleri yapının hem dış hem iç bölümlerine ait onarımların, gerekli görüldükçe ihtiyaç hissedilen mahallerde sıklıkla tekrarlandığını gösterir.