Arama
İlaçlar hakkında 15 ilginç bilgi
Dünya üzerindeki ilk eczanenin, bundan tam 12 asır önce Bağdat'ta kurulduğunu biliyor muydunuz? Peki ya, "muhtesib" adlı memurların görevlerinin, sadece ilaçların ağırlığını, saflığını ve bozulup bozulmadığını denetlemek olduğunu? Müslüman âlimler, 9'uncu yüzyılda temelini attıkları eczacılığı geliştirmiş, bu alanda birçok yazılı eseri literatüre kazandırmışlardı. Ortaya koydukları eserlerle tıpta adeta bir devrim gerçekleştiren İslam âlimleri, insanlığa asırlar boyu aktarılacak kıymetli bir miras bıraktılar. İlaçlara ve eczanelere dair bilinmeyenleri sizler için derledik.
Eczacıların öncelikli amacı, çok iyi seviyede organize olarak eczane ve hekimlere uygulamada mümkün olan en iyi desteği sunabilmekti.
Bu amaçla, kolay bulunabilmeleri ve kullanılabilmeleri için alfabetik ilaç listeleri hazırlıyorlardı; ayrıca bütün halinde tıp ansiklopedileri ve başka eserler içerisinde farklı tıp uzmanlık dallarını ele alan bölümler hazırlanıyordu.
İlaç konusundaki bu ilk eserler, içerdikleri önemli bilgilerle birlikte Avrupa'ya aktarılmış, St. Amandlı Iohannes ve 1306 ve 1316 yılları arasında İtalya'nın Padua şehrinde profesörlük yapan Pietro d'Abbano gibi 13'üncü yüzyıl Avrupalı eczacılarını etkilemişti.
Avrupa yolculuğuna çıkan bu eserler arasında İspanyalı İbnü'l Vefîd'in Latincede 50 defadan fazla yayımlanan eserleri yer alıyordu.
En önemli eserinin adı Bitkisel İlaçlar Kitabı olup toplamda 500 sayfayı buluyordu ve 25 yıl gibi bir sürede hazırlanmıştı. Latince tercümesi olan De medicamentis simplicibus ise bu kitabın yalnızca bir bölümünü içeriyordu.
İlaçların etkisi, uyku ve banyo yapma gibi konular üzerinde çalışan İbnü'l Vefîd, birbirleriyle çok yakın bağları bulunan tarım, bitki yetiştirme, botanik, kimya ve eczacılık gibi konularda da yazdı.
13'üncü yüzyılda Malaga'da yaşayan İbnü'l Baytâr, ünlü bir botanikçi olmasının yanı sıra günümüze kadar ulaşan en büyük eczacılık ansiklopedisinin de yazarıydı.
Bitkisel İlaç ve Gıdalar Sözlüğü adlı bu eser, bitkisel ilaçlar konusunda kapsamlı bir çalışma olup, 3 binin üzerinde bitkisel ilacı alfabetik sıra içerisinde açıklar.
İbnü'l Baytâr, 150'nin üzerinde yazardan derlediği bilgileri kendi gözlemleriyle harmanlamıştı. Bu kitabın Latince bir versiyonu 1758 yılında basılmış, eksiksiz tercümesi ise 1842 yılında çıkmıştı.
Avrupalı eczacılar bu eserlerden oldukça ilham aldılar. 15'inci yüzyılın tanınmış hekimlerinden Ascololu Saladin tarafından kaleme alınan ve yedi bölüme ayrılan Compendium aromatariorum adlı eserin bölümleri ve bu bölümlerin dizilişi, önceki dönemlere ait Müslüman eserleri birebir izler.
Mesela eczacının tanımı, eczacıda bulunması gereken özellikler, muadil ilaçlar, basit ve bileşik ilaçlar gibi sınıflandırmaları, Müslüman âlimlerinki ile birebir uyumludur.