Arama
İnönü, Demirağ’ın yerli uçak üretimini nasıl engelledi?
Nuri Demirağ, Cumhuriyet'in ilk yıllarında demiryolları yapımına büyük katkılar sağlamış; Türkiye'deki pek çok ilkin öncüsü olmuştu. Onun ön plana çıktığı en önemli alan ise havacılık sanayisindeki başarılarıydı. Üretilen bir uçağın "pilot hatası" nedeniyle düşmesi bahane edilmiş, ülkemizin ilk yerli uçak fabrikası bu bahaneyle kapatılmıştı. Peki, Nuri Demirağ, İsmet İnönü'ye yazdığı mektupta neleri kaleme almıştı? Demirağ'ın yerli uçak üretimi nasıl engellenmişti?
◾ Yerli uçak üretimi için kollarını sıvayan büyük girişimci Nuri Demirağ, öncelikle İstanbul Beşiktaş'ta atölye olarak kullanılacak bir bina yaptırdı. Asıl fabrika ise Sivas Divriği'de kurulacaktı.
◾ Demirağ ayrıca İstanbul Yeşilköy'de Elmas Paşa Çiftliğini satın alarak burada uçuş sahası, uçak tamir atölyesi ve hangarlar yaptırdı.
◾ Nuri Demirağ, Türkiye'nin ilk uçak mühendislerinden olan Selahattin Alan ile birlikte Beşiktaş'taki fabrikada, Alan'ın projesini çizdiği "ND-36" adı verilen tek motorlu Türkiye'nin ilk yerli uçağını üretti.
◾ Aynı günlerde Türk Hava Kurumu da 10 tane eğitim uçağı siparişi vermişti. Bu siparişler yapılırken aynı zamanda bir de yolcu uçağı yapım çalışması sürüyordu.
◾ 1938 yılına gelindiğinde Nu.D. 38 adında çift motorlu altı kişilik bir yolcu uçağı yapımı başarıyla tamamlandı. Türkiye'de ilk kez yerli yolcu uçağı üretildi.
◾ 1941'de tamamen Türk yapımı olan ilk uçak İstanbul'dan Divriği'ye uçtu. Öte yandan büyük girişimci Nuri Demirağ, havacılık alanındaki çalışmalarına Türkiye'nin ilk yerli paraşüt üretimini yaparak devam etti.
◾ Eskişehir'de yapılan test uçuşu ise sonun başlangıcı oldu. Test uçuşu başarılı bir şekilde sona eriyordu ki iniş sırasında bir kaza gerçekleşti.
◾ Selahattin Alan, piste inerken geride açılmış olan hendekleri göremeyince hendeğe çarpmış böylece hem uçak düşmüş hem de kendisi hayatını kaybetmişti. Demirağ, İsmet İnönü'ye yazdığı mektupta konuya dair şu sözleri kaleme almıştı:
"Sahanın darlığı, plânör tayyarelerin ve ziyaretçilerin çokluğu yüzünden meydanda yer bulunamamasından ekin tarlası içerisinde yere konuş esnasında bir metrelik çukuru göremeyerek mühendisin ölümüyle neticelenen bir kaza vukua gelmiş idi. Bunda tayyarenin kabahatı yoktur."