Arama
İşgal yıllarında İstanbul’un trafik sorunu
İstanbul'un en önemli sorunlarından biri olan trafik, gündelik hayatımızı etkileyen unsurlar arasında yer alır. Fakat trafiği, günümüze ait bir sorun olarak düşünüyorsanız yanılıyorsunuz, zira temelleri Osmanlı'nın yenileşme sürecinde atılmıştır. Özellikle İstanbul'un işgal yıllarında artan trafik sonucu belediyenin aldığı önlemler oldukça ilgi çekici mahiyettedir. İşte işgal yıllarında İstanbul'un trafik sorunu hakkındaki gerçekler…
Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde Trafik ve Trafik Kazaları isimli çalışmasında İbrahim Yılmaz'ın ifade ettiğine göre, "İstanbul'da devlet adamları arasında sadece sadrazam ile şeyhülislam ve kazasker gibi ilmiye mensuplarının arabaya binme hakları bulunmaktaydı. Bunların dışında diğer devlet adamları ve gayrimüslimlerden ancak izin verilenler ata binerler, diğer görevliler ve halk yaya dolaşırlardı."
Padişahlar arasında arabaya binmeyi ise yenilikçi sultan II. Mahmut adet haline getirmiştir.
İstanbul'un bu yeni icat karşısında hazırlıksız yakalanmasıyla trafik de elbette kaçınılmaz olmuştur. Trafik meselesi döneminde "geçiş ve gelip geçme" anlamında kullanılan "mürur ve ubûr" meselesiyle karşılanmıştır.
İstanbul'da artan trafik belediyeyi birtakım çözüm önerileri bulmaya sevk etmiştir. Özellikle Beyoğlu, Karaköy ve Galata çevresinde yoğunlaşan trafik meselesini çözmek adına belediye 1919 yılında şehir işgal altındayken bir talimatname yayımlamıştır. Ali Şükrü Çoruk, Osmanlı'nın Son Yılları isimli çalışmasında bu talimatnamenin işgalle birlikte şehirde sayısı epey artan ve İstanbul'u modernitenin dışında düşünen yabancılara yönelik yürütülen bir imaj çalışması veya tam tersine bu yeni sakinlerin zorlamasıyla neşredilmiş olabileceğini iddia eder.
Bu talimatnamenin muhatapları otomobil sahipleridir. Şoförlerin şehir içinde uyması gereken kuralları içeren talimatname, ayrıca bir dönem gerçeği olan at arabaları, deve kervanları ve koyun sürüleri konusunda da uyarılarda bulunur.
Dönemine göre oldukça sistemli hazırlanmış bir talimatname olduğunu görüyoruz. Şehir içinde 20 km hız sınırı ve arabaya park edilecek yerler belediye tarafından belirlenmiştir.
Aynı zamanda eski İstanbul ve günümüzdeki İstanbul'u mukayese edebilmemiz açısından oldukça aydınlatıcı bir talimatnamedir. Ali Şükrü Çoruk, söz konusu ettiğimiz eserinde "İstanbul Sokaklarında Murür ve Uburun Tanzimine Dair Talimatname" ismiyle döneminde yayımlanan talimatnameyi aktarır: