Arama
İslam uygarlığında temizlik kültürü ve hamamların tarihi
Bugün dünyanın dört bir yanındaki kaplıca ve sağlık merkezlerinin buhar banyolarına, kaliteli sabunlarına ve diğer lüks imkânlarına baktığımızda, bu durumun geçmişten bu yana böyle olduğunu düşünebiliriz. Ancak bir zamanlar pek çok coğrafya, hem bu bilince hem de bu imkanlara sahip değildi. İslam'ın yayılmasıyla birlikte Müslüman coğrafyalarda temizlik olmazsa olmaz kabul edilirken; Karanlık Çağlarını yaşayan Avrupa'da ise su ve banyo çok sevilmezdi.
İyileştirici bir etkiye sahip olan bu ritüel, farklı zamanlarda olmak üzere hem erkekler hem de kadınlar tarafından yerine getiriliyordu; kadınlar genellikle gündüz, erkeklerse akşam ve gece hamama giderdi. Hamamda yıkanmanın belli kuralları vardır. Bu konuda oldukça fazla eser yazılmış olup, bunlara örnek olarak 9'uncu yüzyılda Ebu İshak İbrahim bin İshak el Harbi tarafından yazılan Hamam ve Yıkanma Adabı adlı eser gösterilebilir.
14'üncü yüzyıl Bağdat hamamlarında yıkanmak o kadar basit olmayıp özel bölmelerde yıkanma ve üç ayrı havlu kullanma gibi birtakım ayrıntıları içeriyordu. Bu durumu gören İbn Battuta seyahatnamesinde "bu kadar teferruatı Bağdat'tan başka hiçbir şehirde görmedim" demekten kendini alamamıştı.
Avrupa'da Romalılar döneminde bilinen ve kullanılan hamamlar, Roma'nın çöküşüyle birlikte popülaritesini yitirdi. Giritli bitkisel ilaçlar uzmanı Sir John Treffy, 1529 tarihli eserinde hamamda yıkanma konusunda şöyle söyler: "Buralarda soğuk suyla yıkananlardan çoğu kimse ölmüştür."
Yüzlerce yıl sonra hamamlar, Kudüs ve Suriye'de Müslüman hamamlarını gören Haçlılar tarafından yeniden keşfedildi. Ancak bu fazla uzun ömürlü olmadı, zira kısmen kâfir kültürüne ait olması ve kısmen de hamam adabına uymayan Avrupalılarca ahlaka aykırı şekillerde kullanılması üzerine zina, nahoş alışkanlıklar ve hastalıkların artması sebebiyle kilise, hamamları yasakladı.
17'nci yüzyıla gelindiğinde, Avrupalıların Türk hamamlarıyla tanışmasıyla birlikte hamam yeniden keşfedildi. Aynı dönemde doğu hamamlarının ve lavanta çiçeklerinin kullanılması moda oldu. Bu durum, İngiltere'nin Londra, Manchester ve Leeds gibi şehirlerinde tam bir çılgınlığa dönüştü. Avrupa'da ilk Türk hamamı, 1679 yılında Londra'da bugün Bath Street (Hamam Caddesi) olarak bilinen Newgate Street'te Türk tüccarlar tarafından açıldı. Türk hamamları İskoçya'nın Edinburgh şehrinde de inşa edildi; John Burnet 1882 yılında ünlü Drumsheugh hamamlarını tasarladı.