Arama
Mihrişah Valide Sultan'ın çeşmeleri
Osmanlı Devleti'nin yenilikçi padişahı III. Selim'in annesi Mihrişah'ın, tarihte hayır işlerini seven ve dindarlığı ile meşhur olan Valide Sultan olarak anıldığını biliyor muydunuz? Külliye, birden çok çeşme ve kütüphane gibi önemli hayır işlerini miras bırakan Mihrişah Valide Sultan'ın hayatını ve geride bıraktıklarını derledik.
Bu çeşme de I. Abdülhamid'in kızı olup 1197 yılında doğan ve üç yaşında ölen Fatma Sultan'ın ruhu için III. Selim'in annesi Mihrişah Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır. 1212 (1798) senesinde inşa edilen ve Fındıklı'da Molla Bayırı Sokak ile Molla Çelebi Çeşme Çıkmazı köşesinde yer alan çeşme kimi kaynaklarda Fatma Sultan Çeşmesi olarak da geçmektedir.
Duvar çeşmesi konumunda olan çeşme, sağ ve solda olmak üzere ikişer ince sütunla çevrilidir. Başlığın altında dört satırlık kitabe bulunmaktadır. Kitabeden kornişle ayrılan, sütunların arasında geniş bir ayna taşı bulunmaktadır.
Çeşmenin ayna taşı geniş bir çerçeveyle çevrilidir. Dalgalı kemerin birleştiği noktada geniş bir akantüs yaprağı bulunmakta, akantüsün ortasında da simetrik bir yuvarlak kabartma yer almaktadır. Bu kemerin içerisinde de daha küçük bir kemer ve birleştiği noktada gene içerisinde simetrik kabartma bulunan akantüs yaprağı bulunmaktadır.
Mihrişah Valide Sultan tarafından 1214 (1799) yılında yaptırılan çeşme Beyoğlu, Kurtuluş'ta Sefa Meydanı'nda yer almaktadır. Meydan çeşmesi konumunda olan çeşmenin üstü çatılı ve kiremitle örtülüdür. Sekiz cepheli olan çeşmenin ana cephesinde çatının altında dört satırlık kitabe bulunmakla birlikte, bunun altında oval bir kemerin içerisinde yer alan mermer ayna taşı oldukça sade durumda olup herhangi bir işleme barındırmamaktadır. Çeşme, Mihrişah Valide Sultan'ın yaptırmış olduğu diğer çeşmelere göre oldukça sade bir görünüme sahiptir.
Üç çeşmeyi barındıran yapıda çeşmeler arasında oval kemerler içerisinde dinlenme yerleri dikkat çekmektedir. Çeşmenin tekneleri de mermerden ve oldukça sağlam durumdadır. Çeşmelerin testi seti, kısmı ise bulunmamaktadır. Ayrıca muslukları da kopuk durumdadır. Çeşmenin kitabesi ise şu şekildedir:
Mehd-i ulya-yı saltanat devletlü inayetlü Valide Sultan aliyyetü'ş-şan efendimiz hazretleri Bağçe karyesi kurbunda müceddeden bina ve ihya buyurdukları bend-i cedidlerinden hasbeten lillahi teala iki masura ma-i leziz işbu çeşmeye icra içün ta'yin buyuruldu.
Sene 1214
Mihrişah Valide Sultan tarafından 1207 (1793) yılında yaptırılan çeşme günümüzde Beyoğlu'nda Halıcıoğlu- Hasköy yolu üzerinde, Haliç Köprüsü'nün altında, Fatih Sultan Vakıf Üniversitesi'nin arka duvarında yer almaktadır. Çeşme harap durumda olup, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi'ne tahsis edilen binanın avlu duvarında bulunmaktadır. Kiremit kaplı olan çatısı çökmek üzere olan çeşmenin su haznesi, bitişik olduğu üniversite duvarının içerisinde kalırken ana cephesi caddeye bakmaktadır.
Çeşme yuvarlak kemerine kadar toprağa gömülmüş durumdadır ve yer yer dökülmüş olan beyaz bir sıvayla kaplıdır. Kitabesi bulunmaya çeşmenin kaynaklarda yapışı tarihiyle ilgili 1793 ibaresi geçmektedir.
İçli, duygulu ve nazik bir saray hanımı, iyiliksever ve nazik bir kişilik sahibi olan Mihrişah Valide Sultan 1745 yılında dünyaya geldi. Sultan III. Mustafa'nın hanımı ve Şehzade Selim ve Şah Sultan'ın annesidir. 1789 yılında oğlu III. Selim'in tahta çıkması üzerine Valide Sultan olmuştur. Oğlu tarafından çok sevilen ve sayılan Valide Sultan, hayır işlerini sevmesi ve dindarlığı ile tarihe geçmiştir. 1795 yılında İstanbul'un Eyüp semtindeki Mihrişah Valide Sultan Okulu ve Külliyesi'ni, 1796 yılında Bahçeköy'deki Arabacı Mandırası Deresi üzerindeki Valide Bendi'ni, 1801 yılında Levet Kışlası ve Hasköy Lâğımcılar Kışlası camileri ile Kasımpaşa Mevlevihanesi de Mihrişah Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır.
16 Ekim 1805 Çarşamba günü Topkapı Sarayı'nda vefat eden Mihrişah Valide Sultan için çok büyük bir cenaze töreni düzenlenmiş; kortej Edirnekapı yoluyla Eyüp Sultan'a getirilerek hayatta iken yaptırdığı türbesine defnedilmişti. Mihrişah Valide Sultan gelini ile yan yana gömülmeyi vasiyet etmiş, ebedi istirahatgâhlarında bile bir arada bulunmak istemişlerdir.