Arama
Mimar Sinan'ın unutulmuş bir eseri: Kılıç Ali Paşa Medresesi
Medreseler ilmi ve marifeti, tarihin derinlerinden geleceğin sayfalarına aktaran İslam medeniyeti için çok önemli merkezlerdir. Bu yüzden Osmanlı, neredeyse her caminin yanına bir de medrese inşa etmiştir. Bu bilinç doğrultusunda yüzlerce eşsiz eserle İstanbul'u imar eden Mimar Sinan da Tophane'de Kılıç Ali Paşa Külliyesi'nin içerisinde bir medrese tasarlamıştır. Peki, Sinan'ın tasarladığı, zamanla unutulmaya yüz tutan Kılıç Ali Paşa Medresesi'nin özellikleri nelerdir?
🔹 Medrese, Mimar Sinan eseri olmasına rağmen onun eserlerini bildiren tezkirelerde yer almayışı dikkat çekicidir. Bazı tarihçiler Sinan'ın bu medreseyi tasarladığını fakat yapımının onun 1588'de ölümünden sonra medresenin inşaatının ancak bittiğini iddia ederler.
🔹 Kare planlı medrese, revaklı avlu etrafında kuzeyde olan biri giriş bölümünde olan, on sekiz kubbeyle örtülü on yedi hücreden oluşur. Ortada ise büyük kubbeli dershane yer alır.
🔹 Hamam ve medrese ucuz maliyette olması için tuğla hatıllı, taş örgülü karma teknikte inşa edilmiştir. Uzun yıllar Çocuk Esirgeme Kurumu'na devredilerek dispanser olarak kullanılan medrese, bu sırada büyük ölçüde değişikliklere uğrar.
🔹 1995'te bina tahliye edilir ancak içinde yapılan değişiklikler olduğu gibi bırakılır. Medrese içinde bir de kütüphane bulunmakta iken 1918 yılında kitaplar Süleymaniye Kütüphanesi'ne nakledilir.
🔹 Kılıç Ali Paşa Medresesi'nin bir odasında tesis edilen kütüphane diğer kütüphanelerde bulunmayan bazı özellikler gösterir.
🔹 Medrese kurulurken Debbağzade İbrahim Efendi'nin vakfettiği 500'ün üzerinde tefsir kitabı hususi yerde muhafaza edilir. Bu sayede, Debbağzade İbrahim Efendi'nin müderris kişiliği kütüphane koleksiyonuna gözden kaçmayacak bir surette yansır.
🔹 İbrahim Efendi, kütüphaneye dört tane hafız tayin eder. Bu dört hafızın kendi aile fertlerinden olmasını, eğer bu mümkün olmazsa Tophane ahalisinden ehil olan kimselerin bu göreve getirilmesini talep eder.
🔹 Bu dört hafıza kitapların belli zamanlarda sayımı, vazifesi verilir. Yine bu sayıma nezaret eden bir kütüphane görevlisi de medresede görevlendirilir.
🔹 Osmanlı kütüphaneleri genelinde olduğu gibi Kılıç Ali Paşa Kütüphanesi vakfiyesinde de belirtildiği üzere o dönemde kitapların muhafazası ve devamlılığı için dışarıya ödünç olarak kitap verilmez.
🔹 16. yüzyıl kütüphanelerinde, bugün neredeyse hiç göremeyeceğimiz "kütüphanede ibadet" geleneği Kılıç Ali Paşa Kütüphanesi'nde de icra edilirdi. Medresede hafızların görevleri arasında kütüphanenin sabahları her açılışında dua etme ve Kur'an okuma da yer alırdı.
🔹 Binin üzerinde eseri barındıran kütüphane, uzun süre Kılıç Ali Paşa Medresesi'nin bir odasında okuyucuların istifadesine sunulur. I. Dünya Savaşı sırasında ise diğer birçok kütüphane gibi Sultan Selim Kütüphanesi'ne (1914), daha sonra da (1918) Süleymaniye Kütüphanesi'ne nakledilir ve orada muhafaza edilir.
🔹 Medresede yapılan son restorasyonun ardından kütüphane aslına uygun bir şekilde kütüphane olarak kullanılmaya devam eder.