Arama
Müslüman alimlerin dünyayı değiştiren keşifleri
İslam tarihi, bugünkü medeniyetin temellerini atan birçok Müslüman bilim adamının keşiflerinden, inşalarından ve miraslarından oluşur. Tarihe yön veren alimlerimizin izinden gitmek onları tanımak için, bugün kullandığımız kâğıttan, ilk üniversiteye; ilk ameliyatlardan, gök kuşağı açıklamalarına kadar giden; Müslüman bilim adamlarımızın ilklerini, keşiflerini ve icatlarını içeren bir liste hazırladık.
İslâm âleminden daha çok Avrupa'da şöhrete kavuşan İbni Rüşd, felsefe alanında isim yaptı. Batı dünyasında, hiçbir Müslüman bilgin onun ulaşabildiği mertebeye ulaşamadı. O doktor olarak da çok tutulan birisiydi. Daha çok Aristo yorumcusu olarak ün yaptı. Zamanının en büyük doktorlarından biri olan İbn-i Rüşd, tıp sahasında 16 eser verdi. Bunlar arasında "Külliyat fi't Tıp " en tanınmış olanıdır. Lâtince'ye tercüme edilen kitap, yüzyıllarca Avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak okutulmuştur. Bir tıp ansiklopedisi olan Külliyat fi't Tıp, hastalıkları tek tek ele almaktadır. İbni Rüşd, bu eserinde hiçbir insanın hayatında ikinci bir defa çiçek hastalığına yakalanmayacağını söyler ve sebeplerini izah eder. Onun, gözdeki retina tabakası ve çalışma tarzı hakkındaki açıklamaları oldukça enteresandır. Diyebiliriz ki; tıp tarihinde gözdeki retina tabakasının fonksiyonunu ilk defa ilmi açıdan izah eden âlim İbni Rüşd'dür. İbni Rüşd, ayrıca İbni Sina'nın Kanun'una ve Galen'in eserlerine de şerhler yazmıştır. Tedavi, zehirler ve ateşli hastalıklar hakkında eserleri bulunmaktadır.
İlk defa katarakt ameliyatını yapan müslüman tıp âlimi. İsmi, Ammâr bin Ali el-Musûlî olup, künyesi Ebü'l-Kâsım'dır. Batı dünyâsında Canamusali adıyla tanındı. Önceleri Irak'ta, sonraları Mısır'da oturdu. Mısır'da hüküm süren Fatımî devleti hükümdarlarından Hâkim Biemrillah devrinde yetişti. Hayâtı hakkındaki bilgiler azdır. Doğum ve vefat târihi bilinmemektedir. Kitabında, Horasan, Medine, Diyarbakır, Küfe, Kahıre, Tunus gibi uzak ülkelere seyahat ettiğini ve gittiği yerlerde çeşitli göz ameliyatları yaptığını yazmaktadır.
Ali bin Abbâs, İslâm bilginlerinin tıb sahasında en çok temayüz edenlerin başında gelmektedir. Devrine göre en zor ameliyatları başarıyla yapan iyi bir cerrahtı. Yunanlıların bilmedikleri pek çok tıbbî mühim keşifler yaptı. Tecrübe ve deneylerini birleştiren kabiliyetli bir hekimdi.
Küçük kan dolaşımının keşfi, ilginç ve tartışmalı bir konudur. Bu keşfin Avrupa'da 16. yy.da Servetus Vesalius, Colombo ve sonra da William Harvey ile başladığına inanılır. Bununla birlikte eski yazmaların ortaya çıkmasıyla bu konudaki keşif, 13. yy.daki İbnü'n-Nefis'e ait olduğu kabul edilir. İbnü'n-Nefis olarak tanınan Alâeddin Ebu Hasan Ali ibn Ali el-Hazm ed-Dimeşkî, 1213'te Şam'da doğdu. Nureddin Zengî tarafından kurulmuş Bimâristân-ı Nurî'de (dönemin hastanesi) eğitim gördü. Tıptan başka fıkıh, edebiyat ve kelam tahsil etti. Şafi fıkhında uzman oldu. 1236'da Mısır'a geçti ve en-Nasrî ve sonra da el-Mansurî hastanesinde çalıştı. Sultanın özel hekimi oldu. 1288'de vefat ettiğinde evini ve kütüphanesini Mansurî hastanesine vakfetti.
Cebir kelimesi, İranlı matematikçi Hârizmî'nin dokuzuncu yüzyılda yayınladığı ünlü "Hesab ül-Cebir vel-Mukabele", (Düşünce ve Denge Hesapları) isimli tezinden gelmektedir. Yunan ve Hindu sistemlerinin köklerine dayanan yeni cebir düzeni, rasyonel sayıları, irrasyonel sayıları ve geometrik büyüklükleri birleştirici bir sistemdi. Hârizmî, üslü sayılar fikrini de ilk kez ortaya atan kişiydi.
Doğu ve Batı ilim âleminde cebire yaptığı katkılarla ün yapıp, tanınan Hârizmî; bu sahada ilk eser sahibidir. Eserlerinde Avrupa'nın bilmediği "sıfır"ı kullanıp, cebir işlemlerini geometrik düşüncelerle temellendirdi. Harizmi, "Kitab'ül Muhtasar fi Hesab'il Cebri Mukabele" adlı eserinde, "cebir" kelimesini Matematiğe kazandırdı. Cebir konuları metodik ve sistematik olarak ilk defa ortaya koydu. Zamanın matematiğine yeni bir yön vermiştir.