Arama
Müslümanların 'tarım kitabı' ekolojiye dair ne söylüyordu?
Bir bahçenin yahut da mahsulün çiçeklenip meyve verebilmesi için, yetiştirilmesi ile tabiat arasında ekolojik bir dengeye oturtulması gerekir. Çiçeklenme ve hasadın iyi olabilmesi için toprak, su ve insan müdahalesinin orantılı olması şarttır. Bir yandan mümkün olan azami verimi elde etmeye çabalayan, bir yandan da hayatlarının bağlı olduğu doğayı tahrip etmek istemeyen İspanya Müslümanları, bundan yüzlerce yıl önce toprak kimyası ve erozyon dâhil, pek çok sistematik zirai araştırmaya ön ayak olmuşlardı. Müslümanların tarıma yaptıkları katkıları sizler için derledik.
Tarım konusunda her taşın altına bakılmış, hatta mahsuller ayrı ayrı ele alınarak her yönüyle incelenmişti.
Mesela İbn Bassal, çeltiğin gündoğumunu doğrudan gören diziler halinde ekilmesini ve toprağın gübre katılarak özenli bir şekilde hazırlanmasını, ekim işleminin şubat ve mart ayları arasında yapılmasını tavsiye ediyordu.
İbnü'l Avvam belirli bir alana tam olarak ne kadar çeltik ekilmesi gerektiğini ve ekim işleminin nasıl yapılacağını açıkladı. Sulama işleminden de uzun uzadıya bahseden İbnü'l Avvam, çeltik ekilmeden önce toprağın belirli bir yüksekliğe kadar su altında olması gerektiğinden bahsediyordu.
Toprak suyu emdikten sonra, tohumların üzeri toprakla kapatılmalı ve toprak yine su altında bırakılmalıydı.
Çeltik uzmanları parazitlerle mücadele, yabani otların temizlenmesi, hasat ve güvenli depolama gibi konulara da eğiliyorlardı.
Bir besin olarak pirinç çok farklı şekilde tüketilebilirken İbnü'l Avvam pirincin en iyi tereyağı, sıvı yağ, hayvansal yağ ve süt ile pişirilip kullanılabileceğini bildirir.
Muvahhid hanedanlığından kimliği bilinmeyen bir yazar, hepsi de kulağa çok hoş gelen beş pirinç yemeği dâhil birçok yemek tarifini içeren Mağrib ve Endülüs Yemek Kitabı adında bir eser yazmıştı.
Çiftçiliğin püf noktalarından birisi, tarlanın verimli olmasını sağlamak yoluyla mükemmel bir denge elde etmekti.
Ayrıntılı şekilde araştırılan bu alanda bin yıldır fazla değişiklik olmaması ilginçtir, zira o dönemde yaşayan Müslümanlar da tarlaları için hayvan gübresi kullanıyorlardı.
İbnü'l Avvam en iyi gübrenin güvercin gübresi olduğunu söyler ki, bu gübre günümüz standartlarına göre kesinlikle çevre dostu ve organiktir.
Güvercin gübresinin yoğun olarak kullanıldığı İran'da tarlalara yayılmış halde güvercin barınakları bulunuyordu.
Daire şeklinde büyük kerpiç kulelerden oluşan bu barınakların tepesinden ayrıca küçük kuleler çıkıyordu. Yüksekliği altmış ila yetmiş metreyi bulan bu güvercin kulelerini gören yabancı yolcuların bunları varlıklı baronlara ait kaleler sanmaları işten bile değildi.
Bu kuleler güvercin gübrelerini toplamak ve daha fazla güvercin yetiştirmek amacıyla inşa ediliyordu.
Bu kulelerin iç kısmında bal peteğini andıran hücre benzeri küçük bölmeler bulunuyordu. Zamanla biriken güvercin gübresi yılda bir kere toplanarak kule etrafındaki tarlalara serpilirdi.
Bir dönem İran'ın İsfahan şehrinde bu kulelerden 3 bin tane olduğu ve binlerce güvercinden bu yolla gübre toplandığı rivayet edilir. Güvercinin parlak günlerine şahitlik eden bu kulelerin yalnızca yıkıntıları günümüze ulaşabilmiştir.