Arama
Nobel Ödülü neye hizmet ediyor?
2019 Nobel Edebiyat Ödülü'ne Avusturyalı yazar Peter Handke layık görüldü. Handke'nin soykırım destekçiliği yapması, Srebrenitsa Katliamına ilişkin sözleri nedeniyle ödül ve komite, büyük tepki aldı. Handke'nin bu ödüle layık görülmesi, "Nobel Ödülü gerçekte neye hizmet ediyor" sorusunu bir kez daha gündeme getirdi. Öyle ki, Nobel Ödülleri'nin geçmişi, tarihin en ilginç ironilerini barındırıyor. Handke'nin aldığı ödülden de yola çıkarak Nobel'in tarihini ve tartışmalı Nobel ödüllerini derledik.
"Dinamitin babası" olarak anılan Alfred Nobel, 100 kadar fabrikanın ve çok büyük bir servetin sahibiydi. İsmi, ölüm, patlama ve savaş ile hatırlanacak; buluşu, aynı anda çok daha fazla insanın öldürülmesine sebep olacaktı.
1901 yılından bu yana tıp, fizik, kimya, edebiyat ve barış alanlarında verilen bu ödülün "kimlere layık görüldüğü" sorusu daima sorgulandı. Zira pek çok defa ödülün "Nobel komiteleri tarafından muhalefeti güçlendirmek için seçilen kişiler"den oluştuğu gün yüzüne çıktı.
Geçmişe bakıldığında, Nobel ödülünün kimlere verileceğini belirleyen komitelerin, bu seçimleri yaparken siyasi tercihlere öncelik verdiği anlaşıldı.
Ödülün inandırıcılığını kaybetmesi üzerine, bazı yazarlar ödülü reddederek tepki gösterdi. Jean Paul Sartre, Samuel Beckett gibi isimler bunlardan yalnızca birkaçı.
1906 yılında Nobel Barış Ödülü'nü alan ABD eski başkanı Theodore Roosevelt, Kızılderili katliamlarını "Muhteşem Batı medeniyetinin temellerinin atılmasında muazzam bir adım" olarak gördüğünü ifade etmiş, "Türk ve Müslümanların her başarısından kötülük çıktığını" söyleyerek hedef göstermişti.
Türkiye'de 12 Eylül 1980 darbesini yapan faşist generaller ise dönemin ABD başkanı Jimmy Carter'ın adamıydı. Dünya üzerinde gerçekleşen pek çok askeri darbenin arka planında onun adı vardı.
Jimmy Carter, "Camp David Anlaşması'yla Mısır'la İsrail'i barıştırdığı" gerekçesiyle 2002 yılında Nobel Barış Ödülü aldı. Ancak anlaşmanın arka planında Filistin'le başa çıkmaya çalışan İsrail'i, "olası Mısır belasından kurtarmak" yatıyordu.
Bugüne kadar Nobel Barış Komitesi'ne yapılan en sert eleştirilerden biri 1973 yılında gerçekleşti. Avrupa'da yükselen İslamofobi'nin dili haline gelen ve Müslümanları ötekileştirmede bir basamak olan "Medeniyetler Çatışması" tezi ile ünlenen Henry Kissinger'a o yıl, Nobel Barış Ödülü verildi.
Gerekçe ise Vietnam'da barışı sağlamak için gösterdiği çabaydı. Komite bu kararı ile kamuoyunda ve dünyada yükselen sesler ile karşı karşıya kaldı. Çünkü Henry Kissinger, Vietnam'da barışı sağlamak yerine Vietnam Savaşı'nın bizzat mimarıydı.