Arama
Osmanlı hastaneleri
İnsanlık tarihi kadar eski bir tarihe sahip olan tıp ilminin kurumsallaştırılarak hastanelere dönüşmesi, İslam uygarlığının altın çağında gerçekleşmiş; ardından gelen Selçuklu ve Osmanlı devletleri, bu mirasın taşıyıcısı olmuşlardı. Osmanlı döneminde hastanelere darüşşifa, bimarhane ve şifahane isimleri verilmiş, bu hastanelerin hemen yanına tıp eğitimi veren medreseler kurularak doktorların uygulamalı olarak yetiştirilmesi sağlanmıştı. "Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi" düsturu ile temelleri atılan Osmanlı hastanelerini derledik.
Kanuni Sultan Süleyman'ın Manisa vilayetinde vali olarak görev yaptığı dönemde, Kanuni'nin annesi, Hafsa Sultan namına yaptırılan külliyeye darüşşifa bölümü, 1539 yılında eklenmiştir.
Manisa'da yer alan bu sağlık kuruluşu ile ilgili vakfiye ve belgelerde yer alan bilgilerden, ilk dönemlerinde hastalarına yeteri kadar önem verdiği ancak daha sonraki yıllarda maddi yetersizlikler nedeniyle gerekli özenin gösteremediği anlaşılır.
Kanuni Sultan Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan namına inşa ettirdiği külliye, Fatih'in Avratpazarı olarak adlandırılan yerde yapılmıştır. Dârüşşifa, Haseki Külliyesi'nin bir bölümü olup, külliyenin tamamlanmasından sonra, 1550 yılında hizmete açılmıştır.
Haseki Darüşşifası, İstanbul'da 1470'te yapılan Fatih Darüşşifası ve 1514 yapılan Üsküdar'daki Karacaahmet Miskinler Tekkesi'nden sonra inşa edilen üçüncü sosyal yapı olarak kabul edilir.
Haseki Darüşşifası vakfiyeye göre, 1550 yılında tamamlanmıştır. Binanın Mimar Sinan tarafından yapıldığı üç tezkerede yer alır.
İstanbul'un tarihte geçirdiği depremlerden dolayı harap olan darüşşifa, 19. yüzyılda darülaceze, kadınlar hapishanesi, hasta kadın mahkûmlara hastane olmuş, 1878 yılında kadınların barındığı yurt olarak kullanılmış ve 1910 senesinde yapılan tadilattan sonra bir dönem halk sağlığı için kullanılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman'ın inşa ettirdiği Süleymaniye Külliyesi içinde (Süleymaniye Doğum evinin olarak bilinen bina) 1550'de inşasına başlanan ve 1557'de tamamlanan darüşşifanın da olduğu bilinir.
Kanuni Sultan Süleyman 1550-1557 yılları arasında, İstanbul'da Eski Saray'ın bulunduğu, yaklaşık 63.500 metrekarelik meyilli bir arazide, merkezinde cami olmak üzere, çevresinde sıbyan mektebi, darülhadis, darülkurra, dört medrese, on bir odalı tıp medresesi, darüşşifa, imaret, kütüphane, darühane (eczahane), sebil, tabhane, mülazım hücreleri, hamam ve 36 göz dükkânından meydana gelen çok amaçlı bir külliye inşa ettirmiştir.
Yıllarca büyük bir doktor kadrosu ile çalışan darüşşifada, diğer darüşşifalardan farklı olarak bir asabiye-nöroloji servisinin varlığı ve müzikle tedavi uygulandığı, bu durumunu 19. yüzyılın ortalarına kadar koruduğu biliniyor.
Darüşşifa ve tıp medresesinde, bir taraftan sağlık hizmetleri verilirken, diğer taraftan da bu alanda çalışacak görevliler yetiştirilmiş ve bu görevliler, imparatorluğun her yanına gönderilmiştir. Darüşşifada 1556'dan 1873'e kadar tedaviler din, dil, ırk, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın ücretsiz olarak yapılmıştır. Darüşşifa aynı zamanda bir ecza deposuna da sahipti.
Süleymaniye Tıp Medresesi, İslâm tarihinde hususi olarak tıp eğitimi verme maksadıyla açılmış ilk kurumdur. Bu medresenin kurulmuş olmasıyla, darüşşifalar ile tıp medresesi bölümleri bir iş bölümüne girmiş, darüşşifalar tıp ilminin pratiğiyle meşgul olurlarken, Süleymaniye Tıp Medresesi tıp eğitiminin teorik yönüyle ilgilenmeye başlamıştır.