Arama
Osmanlı tarih yazıcılığında çığır açan Kemalpaşazade
II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşayan Kemalpaşazade çok yönlü bir şahsiyetti. Uzun yıllar boyunca kendisini ilme adayan Şeyhülislam Kemalpaşazade, tarih yazıcılığında büyük bir çığır açtı. Yanlış olarak gördüğü tarihi mevzuları eleştirmekten kaçınmadı. Tarihi birbirinden bağımsız olaylar zinciri şeklinde değil, bir bütün olarak ele aldı. Edebi şahsiyeti ilim adamı yönünün arka planında kalsa da hikemi şiirler yazmaktan geri durmadı. İşte, Osmanlı tarih yazıcılığında çığır açan Kemalpaşazade hakkında detaylar…
📌II. Bayezid, İdrîs-i Bitlisî'ye Farsça bir Osmanlı tarihi yazma görevini verirken Kemalpaşazade'den de herkesin anlayabileceği Türkçe bir tarih yazmasını istedi. Şeyhülislama 30.000 akçe ihsan etti.
📌Kemalpaşazade tarihiyle ilk dönem Osmanlı tarihçiliği en önemli eserini verdi. Kemalpaşazade, daha önce yazılmış tarihlerde olduğu gibi tarihi birbiriyle ilgisi olmayan olaylar dizisi şeklinde değil, birbirine bağlı bir hadiseler zinciri olarak ele aldı.
📌Kemalpaşazade, kaynaklarını aynen aktarmadı, bilgileri karıştırarak sentez etmek onun en iyi yöntemiydi. Ünlü tarihçi doğru olmayan bilgilere yer vermekten kaçındı.
📌Bir hânedan tarihi yazmakla görevlendirilmiş olduğu halde yer yer olayları eleştirmekten çekinmemişti, bu da eseri özgün kılan ve diğer ayırt eden önemli bir özelliğiydi.
📌Kemalpaşazade'nin tarihçiliğinde belirtilmesi gereken bir başka nokta Türklük anlayışıydı. Dönemde Türk kelimesinin ifade ettiği olumsuz yaygın anlamdan ziyade eserinde "kaba Türk, Etrâk-i bî-idrak" gibi nitelemelere yer vermemişti.
📌Ayrıca Türk ile Türkmen'i birbirinden ayırmakta, Osmanlıları Türk, Akkoyunluları Türkmen saymakta, Moğolları ise "hilâf-ı cins" kabul etmekteydi.
📌Bir konuyu anlatırken onun meydana gelmesine sebep olan önceki hadiselerin de üzerinde durdu. İbn Kemal'in eseri Osman Gazi'den Mohaç Seferi dönüşüne kadar olan süreyi kaleme aldı. Her padişaha bir defter, yani bir cilt ayırdı.
📌Eser verdiği hemen her ilim dalında karmaşık konuları cesaretle tartıştı. Kemalpaşazade alanındaki en itibarli bilgili alimleri dahi, belli mantık çerçevesinde tenkit etmeyi başarırdı.
Günümüzde esere nereden ulaşabiliriz?
📌Kemal Paşazâde'nin on defterden oluşan eserinin tamamı bugün mevcut değildir. Mevcut nüshalar da genellikle 17. Yüzyıldan bu yana yapılmış istinsahlardı.
İstinsah: Bir yazıya, yapıta bakarak örneğini elle çıkarma, aynısını yazma, kopya etme.
📌Tevârîh-i Âl-i Osmân'ın İstanbul kütüphaneleri dışında Avrupa ve Mısır'daki nüshalarının en önemlisi Paris Bibliothèque Nationale'de kayıtlı olanıydı.