Arama
Osmanlı tarih yazıcılığında çığır açan Kemalpaşazade
II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşayan Kemalpaşazade çok yönlü bir şahsiyetti. Uzun yıllar boyunca kendisini ilme adayan Şeyhülislam Kemalpaşazade, tarih yazıcılığında büyük bir çığır açtı. Yanlış olarak gördüğü tarihi mevzuları eleştirmekten kaçınmadı. Tarihi birbirinden bağımsız olaylar zinciri şeklinde değil, bir bütün olarak ele aldı. Edebi şahsiyeti ilim adamı yönünün arka planında kalsa da hikemi şiirler yazmaktan geri durmadı. İşte, Osmanlı tarih yazıcılığında çığır açan Kemalpaşazade hakkında detaylar…
📌Kemalpaşazade'nin tarihçiliğinde belirtilmesi gereken bir başka nokta Türklük anlayışıydı. Dönemde Türk kelimesinin ifade ettiği olumsuz yaygın anlamdan ziyade eserinde "kaba Türk, Etrâk-i bî-idrak" gibi nitelemelere yer vermemişti.
📌Ayrıca Türk ile Türkmen'i birbirinden ayırmakta, Osmanlıları Türk, Akkoyunluları Türkmen saymakta, Moğolları ise "hilâf-ı cins" kabul etmekteydi.
📌Bir konuyu anlatırken onun meydana gelmesine sebep olan önceki hadiselerin de üzerinde durdu. İbn Kemal'in eseri Osman Gazi'den Mohaç Seferi dönüşüne kadar olan süreyi kaleme aldı. Her padişaha bir defter, yani bir cilt ayırdı.
📌Eser verdiği hemen her ilim dalında karmaşık konuları cesaretle tartıştı. Kemalpaşazade alanındaki en itibarli bilgili alimleri dahi, belli mantık çerçevesinde tenkit etmeyi başarırdı.
Günümüzde esere nereden ulaşabiliriz?
📌Kemal Paşazâde'nin on defterden oluşan eserinin tamamı bugün mevcut değildir. Mevcut nüshalar da genellikle 17. Yüzyıldan bu yana yapılmış istinsahlardı.
İstinsah: Bir yazıya, yapıta bakarak örneğini elle çıkarma, aynısını yazma, kopya etme.
📌Tevârîh-i Âl-i Osmân'ın İstanbul kütüphaneleri dışında Avrupa ve Mısır'daki nüshalarının en önemlisi Paris Bibliothèque Nationale'de kayıtlı olanıydı.
📌Diğer Osmanlı tarihlerindeki gibi Kemalpaşazade'nin eseri de siyasi ağırlıklıydı. Teşkilat ve kültür tarihine ait pek çok içerik kitapta yer aldı. Olaylar kronolojik sırayla anlatıldı.
📌Bayezid'in emri gereği Türkçe yazan, Kemalpaşazade yine de Arapça ve Farsça'nın etkisinden de kurtulamadı. Eserlerinde Türkçe kelimelere geniş yer vermesine rağmen etki oldukça hissediliyordu.
📌Eserde seciye yani düz yazıdaki kafiyeye dikkat edildiği için edebi mahiyeti de yüksekti.
📌Kitapta Osmanlı'nın hızlı gelişimi üzerinde de duruldu. Ona göre Osmanlılar Sâmânîler, Gazneliler, Selçuklular ve Hârizmliler gibi metbûlarına karşı isyan etmemiştir ve Osmanlı Devleti'nde herkes kanun ve nizamlara uymuştu. Devletin sürekliliğini sağlayan unsurlar para ve askerdi, Anadolu'nun zenginliği de Osmanlı'yı büyük katkı sağlıyordu.
📌Aristokrat zümreye yer verilmeyen Osmanlı düzeninde yöneticiler genellikle devşirme sınıfından yetiştirilmişti. Böylece daha eşit ve adaletli bir düzen sağlayanabiliyordu.