Arama
Osmanlı’da yiyeceklerin bozulmadan saklanması nasıl sağlanırdı?
Osmanlı'da ticaret büyüdüğü, pek çok tarım ve gıda ürününün şehir dışından getirilerek satıldığı dönemde yeni bir ihtiyaç hâsıl oldu. Yiyeceklerin bozulmadan saklanması gerekiyor; bu muhafazayı sağlayacak sistemler ilk olarak İstanbul'da deneniyordu. Onlardan biri de Unkapanı Soğuk Hava Deposu'ydu. Sultan II. Abdülhamid'in imtiyazı ile İngiliz tüccar George Baker tarafından kurulan bu depo yiyeceklerin uzun süre saklanmasını sağlıyordu.
O zamanın imkânlarına göre iç kısım duvarları, muhafaza olunacak mamulleri rutubetten korumak ve sıcaklığının da içeriye girmesini önlemek amacıyla asfalt, kömür tozu ve muşambadan oluşan 25 cm kalınlığında bir tür köpükle kaplandı.
Depoda mamullerin donmadan soğuk kalmasını sağlayacak olan soğuk tuzlu su, borular vasıtasıyla odada dolaştırılırdı.
Zemin katında karbon gazını basınçlı hale getirmek ve bu tuzlu suyun borularda dolaşmasını sağlayacak 180 beygir gücünde (134 kw) iki makine bulunurdu, ayrıca bu makineleri çalıştırmak için de yine iki adet buhar kazanı vardı.
Yine deponun çalışma sistemine göre silindirlerin içine sıkışmış olan karbon gazı makineler vasıtasıyla temiz havayı sıkıştırır ve yoğunlaşma haznesine gönderirdi.
Bu haznede karbonun gaz halinden sıvı hale geçmesiyle bir soğukluk meydana gelirdi.
Meydana gelen bu soğukluk borulardaki tuzlu suyu da soğutur ve odanın her köşesini kaplayan bu borular, deponun soğuk kalmasını sağlardı.
Deponun zemin kat ve altıncı katının haricinde dört katında bulunan soğuk hava odaları, odaların sıcaklığını bozmamak maksadıyla elektrikle aydınlatılırdı.
Ayrıca deponun sahilden ve karayolu ile gelecek ürünleri iç kısma taşıyabilmek maksadıyla, soğuk hava odalarının bulunduğu katların her iki tarafında da balkonlar vardı.
Bu eşyaları içeri taşımak için ağırlık kaldırma makasları balkonlara yerleştirildiği gibi, katlar arasında mamul naklini kolaylaştırmak için iki adet asansör yapılırdı. Unkapanı Soğuk Hava Deposu sekiz sene boyunca herhangi bir aksaklık olmadan faaliyet gösterdi.
Fakat 1912 yılında depoda çıkan bir yangın, bütün binanın yanıp kül olmasına sebep oldu. Daha sonraları soğuk hava depolarının serbestçe açılmasına izin veren bir ferman yayınlandı.