Arama
Osmanlı'nın ihtişamlı Ramazan geleneği; Kadir alayları
Üç kıtaya yayılan Osmanlı İmparatorluğu'nda, on bir ayın sultanı Ramazan her zaman önemli bir yere sahipti. Bu ayla birlikte adeta Müslüman topraklara huzur yağardı. Ramazan'ın içerisindeki bin aydan daha hayırlı Kadir Gecesi özel olarak ihya edilirdi. İstanbul halkı geceyi, şehirdeki başta selatin camileri olmak üzere, cami ve mescitlerde ibadetle geçirmeye ihtimam gösterirdi. Bu gecenin en ihtişamlı geleneklerinden biri ise Kadir alaylarıydı. Peki, Kadir alayları neydi?
Kadir Gecesi'nde düzenlenen alaylar ihtişamlı olur, camilerinin minareleri, mahyalarda kandillerden bahseden ayetlerle süslenirdi. Alaydaki padişah Cuma selamlıklarında olduğu gibi "Mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var" nidalarıyla alkışlanırdı. Padişahı görmek ve şeker almak için toplanan halk ve askerler oldukça büyük bir kalabalık oluştururdu.
İhtişamlı bir kalabalığa sahip alaya hünkâr imam ve müezzinleri de katılırdı. Bu gece imamların her rekâtı farklı bir makamda kıldırdıkları teravih ve Kadir namazları ile ihya edilirdi.
Kadir alayları gece yapıldığından deniz yolculuğu kısmı donanma, kara yolculuğu kısmı ise fener alayı mahiyetini taşırdı. Haremde bulunan kadınlar ve sultanlar, iki atın çektiği arabalara binerler, meydanda kendileri için ayrılan yerde dururlardı. Namaz bitinceye kadar, meydanda atılan fişekler seyredilir ve namazdan sonra kadın efendiler ile sultanlar şehirde yapılan şenlikleri seyretmek için kısa bir tur atarlar ve sonra hareme dönerlerdi.
Ramazan yaz mevsimine denk gelmişse sahilsaraylarda kalan padişah ve devlet erkânı önce Topkapı Sarayı'nda gider, burada oruçlarını açıp iftar ettikten sonra başta Ayasofya olmak üzere Sultan Ahmet, Beyazıt, Fâtih, Süleymaniye, Eyüp Sultan gibi camilere giderdi. 19. yüzyıldan sonra padişahlar Kılıçali Paşa, Nusretiye, Dolmabahçe, Sinan Paşa ve Yıldız camilerine gittiklerinden dolayı alay da Beşiktaş, Dolmabahçe gibi sahilsaraylar ile camiler arasındaki güzergahta düzenlenirdi.
Başmabeyinci Lütfi Bey, Osmanlı'nın son dönemlerindeki Kadir Alayı'ndan şöyle bahseder: "Ramazan'ın Kadir Gecesi alayı pek tantanalı bir şekilde kutlandı. Çeşitli harp gemilerinden atılan toplarla selamlanan padişah hazretleri on çifte saltanat kayığına binerek Tophane rıhtımına çıktı. Buradan da yürüyerek Nusretiye Camii'ne gitti. Saltanat kayığının önünde kılavuz istimbotlar ve yanında yöresinde de donanmaya sandallar gidiyordu. Namazdan sonra padişah hazretleri Tophane meydanındaki kasrı şereflendirip havai fişekleri ve donanmaları seyretti. Sonra yine aynı törenle saraya dönüldü. Her taraftan sonu gelmez sevinç sesleri, alkışlar 'padişahım çok yaşa' sadaları yükseliyordu. Sonradan öğrendik, Sultan Abdülmecit de Kadir gecelerinde böyle namaz kılarmış. Babasını çok seven V. Mehmet böylelikle onun da adetlerini ve hatırasını canlandırmış oluyordu."