Arama
Osmanlı'nın kültürel kimliğini yansıtan ihtişamlı saray törenleri
Osmanlı'daki saray törenleri devletin kültürünü, kimliğini ve zarafetini yansıtırdı. Merasimler belirli usul ve kaidelere göre yapılır, oldukça teferruatlı protokol kuralları uygulanırdı. Bu törenler, devletin büyüklüğü ve ihtişamını gösterirdi. Öyle ki pek çok Avrupalı seyyah eserlerinde, Osmanlı'nın merasimlerinden hayranlıkla bahsederdi. Gelin, Osmanlı'nın kültürel kimliğini yansıtan ihtişamlı saray törenlerine daha yakından bakalım.
📌 Wratislaw, I. Murad'ın Kosova'da savaş meydanında şehit edilmesinden beri adet olan silah araması, elçilerin diz çökme ve el öpme adetlerini de genişçe tasvir eder:
"Paşalar, bir başka odadan geçerek Hünkâr'ın huzuruna çıktıktan sonra, elçilere üzerlerinde hançer ve başka silahların olup olmadığını sordular. Her iki elçi tarafından üzerlerinde bu gibi silahların bulunmadığı cevabını alınca, Kosova savaş alanında bir Hırvat tarafından Sultan Murat Hüdavendigar'ın öldürülüşünden beri adet olduğu üzere, elçilerin birer ellerinden tuttular. Mabeynciler, çok yüksek ve nefis birer sanat eseri olan halılarda süslü, altın ve değerli mücevherlerle parıldayan bir odanın kapısını açtılar ve elçilerin ellerinden tutmakta olan paşalar da elçileri bu odaya, Padişah'ın huzuruna soktular ve Hünkâr'ı yerlere kadar eğilerek selamladılar.
Elçi efendimiz, Padişah'ın huzuruna girer girmez kendisini en üstün bir saygı ile selamlamış olmak için diz çökme davranışında bulunması üzerine, Hakan'ın bir buyruk işaretiyle paşalar kendisinin yere çökmesini önlediler."
📌 Osmanlı'da padişahlar, 15. yüzyılın sonuna kadar hayatlarının büyük bir kısmını seferde, ordularının başında geçirdi.
📌 16. ve 17. yüzyılda sefere giden padişahlar olsa da bu yüzyılın sonunda gelenek değişti ve orduların başında vekaleten sadrazam bulunmaya başladı.
📌 Savaşa gidilmeden bir ay önce, sefer tuğları Bâbüssaâde önüne dikilirdi. Ardından padişahın huzurunda bir meclis toplanırdı. Divân-ı Hümâyûn üyelerinin yanı sıra kaptan paşa, şeyhülislâm, yeniçeri ağası ve bazı beylerbeyi ve komutanlar da katılırdı.
📌 Herkes yerine oturduğunda hassa müezzinleri ayakta Fetih suresini okurlardı. "Tuğ-ı humâyûnlar hazırdır" haberi geldikten sonra ferman ortaya çıkardı.
📌Tuğlar, Arz Odası önüne getirilir, hazır olan vezirler ve ağalar tarafından Bâbüssaâde önüne bırakılırdı. Bu esnada şeyhülislâm veya nakibüleşraf dua ederdi. Akabinde padişah, sancağı sadrazama verirdi.
📌 Padişah hareket edince solaklar ve peykler da hükümdarın etrafında yürürdü. Ordugâhta Otağ-ı Hümayun önünde nöbet çalınır, başlarına tel takılı çavuşlar el kavuşturup dururlardı. Göz kamaştırıcı, bir alayla saraydan çıkılırdı.
📌 Tahttaki padişah vefat ettikten sonra yeni sultan için tören düzenlenirdi. Tebrikler tamamlandıktan sonra da vefat eden padişah Hırka-i Saadet civarına nakledilerek yıkama ve kefenlenme için hazırlıklar yapılırdı.
📌 Bir müddet padişahın na'şı, Hırka-i Saadet Dairesi'nin önünde bekletilirdi.
📌 Bu sırada yeniçeri ağası, sekbanbaşı ve kol kethüda ağasının gidip, ölen padişahı görmesi ve haklarını helal edip dua etmesi gelenek haline gelmişti.
📌 Yeni hükümdarla birlikte şehzadeler, vezirler ve diğer devlet erkânı tabutun olduğu yere gelirdi. Burada Ayasofya kürsü şeyhinin yaptığı duaya iştirak ederlerdi.
📌Vefat eden padişahın cenazesi, musalla taşına konduktan sonra cenaze namazı, şeyhülislam tarafından kıldırılırdı. Namaz sırasında herhangi bir protokol uygulanmazdı.
📌 Üzerinde birkaç parça Kâbe örtüsü, yusufî sarık ve siyah sorguç yer alan tabut kaldırılırdı. Herkes divanî elbiseleriyle ata biner ve dervişler, askerler, vezirler ve diğer devlet büyükleri eşliğinde alay ile mimar ağanın hazırladığı türbeye götürülürdü.