Arama
Osmanlı'nın kuruluş devrine ışık tutan tarihi kaynaklar
Osman Gazi'nin yaşça kardeşlerin en küçüğü olmasına karşın, babası Ertuğrul Gazi'nin ölümünün ardından beyliğin başına nasıl geçtiğini biliyor musunuz? Ya da o döneme dair pek çok bilginin hangi kaynakta doğru aktarıldığını? Osmanlı İmparatorluğu'nun tarih sahnesine çıktığı 13'üncü yüzyılın sonlarıyla 14'üncü yüzyılın başlarına dair kaynaklar oldukça kısıtlı. Buna karşın kaleme alınan eserler, Osmanlı'nın kuruluşuna dair oldukça nadide bilgileri barındırıyor. O döneme ışık tutan, kuruluş devrine dair doğru bilgiler içeren kaynakları derledik.
Aşıkpaşazâde, kendi tarihini yazarken de bu bilgileri kullandı. Bu menakıbnâme Osmanlı Beyliği'nin ilk yıllarına ait bilgi veren Anonim Tevârih-i Âl-i Osmânlara da kaynak olmuştur.
Bugün elimizde mevcut en erken Osmanlı tarihi 15'inci yüzyılın başlarında yazılan Ahmedî'nin İskendernâmesi'dir. Yine bu dönemlerde yazılmaya başlanan Anonim Tevârih-i Âl-i Osmânlar vardır. Osmanlı tarihine ait teferruatlı bilgi veren asıl eserler 15'inci yüzyılın ikinci yarısında yazılan Aşıkpaşazâde, Neşrî ve Oruç tarihleridir.
Özellikle Aşıkpaşazâde Tarihi, Yahşi Fakih Menakıbnâmesi'ni kullandığı için teferruatlı bilgi vermektedir. Ancak Osmanlı'nın kuruluş yıllarına ait bilgi veren bu eserleri güvenilmez bulanlar da vardır. Colin Imber, "Bu tarihlerdeki bilgilerin hemen hemen tamamının hayal ürünü, bu yüzden de Osmanlı tarihinin başlangıcının bir kara delik olduğunu belirtir. Bu deliği doldurmak için yapılan girişimlerin, yalnızca yaratılan masalların sayısını artıracağını" söyler.
Feridun Emecen ise "Osmanlı tarihinin ilk dönemlerini çalışacaklar için tekrar tekrar bu kaynaklara başvurmaktan başka çare bulumadığına dikkat çeker ve Osmanlı tarihiyle ilgili çalışmalarda ortaya atılacak yeni fikirleri, bile bile dipsiz kuyuyu doldurmaya çalışma gibi ümitsiz bir uğraş olarak görmekten ziyâde, kör kuyuyu atılan taşlarla doldurabilme beklentisi olarak mütalaa etmenin daha umut verici bir yaklaşım" olduğunu belirtir.
Colin Imber'e göre Aşıkpaşazâde, Bursa bölgesindeki yer isimlerinden hareketle bir Osman Gazi efsanesi meydana getirdi. Osman Gazi'nin arkadaşları olarak anılan Köse Mihal, Turgut Alp, Konur Alp, Akça Koca, Kara Mürsel ve Hasan Alp'ın gerçekte var olmadıklarını, folk-etimolojinin ürünleri olduklarını belirtir.