Padişahların Ramazan’da iftarı beklediği yer: İftariye köşkü

İftariye köşkü nedir? 🔸 İftar köşkü ve iftar kameriyesi olarak da bilinen iftariye köşkü, padişahlar tarafından genellikle sarayın içinde, bir bölümde manzaraya karşı yaptırılırdı. 🔸 Padişahların iftariye köşkü yaptırmasındaki amaçları, Ramazan ayında iftar kandillerini gözlemek, davet ettiği misafirleri burada ağırlamak ve oruç açmaktı. On bir ayın sultanı Ramazan'ın fazilet ve önemi 🔸 Ramazan ayında iftarlar ve davetler için kullanılan köşkler, yaz aylarının sıcak gündüzlerinde gölgelik olarak kullanılırdı. Bu işlevinden dolayı kameriye olarak da anılırlar. 🔸 Yaz aylarının sıcak geçtiği Osmanlı şehirlerinde, gecelerin ferah vakitlerinde oturacak, dinlenecek yerler olarak yine bu yapılar kullanılırdı, bu yüzden mehtaplık olarak da anılırlar. 🔸 Çok az örneği bulunan iftariye köşklerinden günümüze sadece Edirne Sarayı'nda ve Topkapı Sarayı'nda bulunan iki nadide örneği ulaştı. 'Osmanlı Devleti'nin gelişme projeleri Edirne Sarayı'nda üretildi' Edirne İftariye Köşkü 🔸 Tunca nehrinin hemen kenarında, nehre doğru çıkma yapan Edirne Sarayı'nın içindeki iftariye köşkü yapısı IV. Sultan Mehmet döneminde 1663'de inşa edildi. 🔸 Edirne İftariye Köşkü yapısında iki adet çıkma var. Bu çıkmalardan birisi giriş sundurmasında gelenleri selamlar bir duruşla karşılar. Diğer çıkma ise Tunca üzerine taşkın ve sekilik olarak uzanan, nehirden gelen temiz havayı bünyesine aldığı cephede. Sundurma: Yağmuru, güneşi engellemek için kapı üstüne ya da duvar önüne yapılan saçak Taşkın, sekilik: Oturmak için evlerin önünde veya içinde asıl mekandan hafifçe yüksek kısım 🔸 Sedat Hakkı Eldem, 1663 yılında Osmanlı Klasik Dönem mimarisi olarak karşımıza çıkan bu yapının yapıldığı dönemde orta kısmının sedirlerle çevrili ve havuzlu olduğunu belirtir. Sedat Hakkı Eldem: Cumhuriyet Dönemi'nde ulusal mimarlık örnekleri koyan, Türk evi üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen mimar, akademisyen. Geleneğin peşinde modern bir mimar Sedad Hakkı Eldem 🔸 Son derece sade bir üsluba sahip olan köşk, bir dikdörtgene takılan iki çıkmadan oluşur ve bu özellikleri ile Türk evini andırır. 🔸 İftar Köşkü'nü bakıldığında zeminin kesme taş, üst kısmı ahşap kaplamalı olduğu görülür. Kafes şeklinde kepenklere sahip köşkün çatısı kurşun örtülüdür. Bu oldukça sade ve nadide eserdeki tek süsleme, saçak eteğinde danteladır. Dantela: Bir dantel gibi kıvrım ve örgülere sahip mimari süs öğesi Türk evinin coğrafyası ve Osmanlı konutları Edirne İftariye Köşkü'nün son hali 🔸 1663 yılında inşa edilen bu köşk Kum meydanına açılan Demir Kapı'nın karşısında ve Adalet Kasrı'nın ayağında bulunuyordu fakat ne yazık ki 19.yüzyılın sonlarında bilinmeyen bir sebeple yıkıldı. 🔸 Sedad Hakkı Eldem'in yaptığı restitüsyon çalışmaları ve yayınları ile bugün bir dönemde var olduğundan haberdar olduğumuz Edirne İftariye Köşkü'nün özelliklerini gösteren başka bir esere rastlanılmaz. Restitüsyon: Yapının içinde yer aldığı çevrenin genel tarihçesi Bir medeniyetin kökü olarak Türk evi Topkapı Sarayı'nın inşası 🔸 İstanbul'u fethine mazhar olan Fatih Sultan Mehmet, fetihten kısa bir süre sonra hem Asya'ya hem de Avrupa'ya hakim bir konumda, Zeytinlik olarak adlandırılan yere bir saray inşa ettirdi. 🔸 Bir süre sonra sarayın etrafına topların yerleştirilmesi ve yanı başındaki Toplu Kapı Köşkü bu sarayın 'Top Kapısı' olarak anılmasına sebep olur. 4 asırlık yönetim merkezi: Topkapı Sarayı'nın bölümleri Fatih'ten sonra da sarayın gelişmesi 🔸 Topkapı Sarayı, Fatih'in yaptırdığı hali kalmaz, onun ardından gelen padişahların da yaptırdığı yapılarla güzelleşmeye devam eder. 🔸 Üç ana kapı ve üç avluya sahip sarayda üçüncü kapı olan Babüssaade, Harem bölümüne açılır. Burayı izleyen yerde avlu bulunur ve avlunun sonunda bütün manzaraya hakim bir şekilde iftariye bulunur. Edirne'nin tarihine ışık tutan fotoğraflar Topkapı Sarayı İftariyesi 🔸 Topkapı Sarayı İftariyesi, Sofa-i Hümâyun ve Hünkâr Sofası olarak bilinen yerde, özellikle IV. Murad'ın yaptırdığı Bağdat ve Revan köşkleriyle meşhur olan kısımda bulunur. Topkapı Sarayı İftariyesi'nin mimari yapısı 🔸 Bakıldığı zaman oldukça dikkat çekici parlak bir yapıya sahip iftariyenin kubbesi, tombaklaşmış dört bakır sütun üzerine sekiz dilimli, altın yaldızlı bakır malzemeden oluşur. 🔸 Hem Asya hem de Avrupa'ya hakim bir noktada bulunan kameriyede sultanların Ramazan ayında iftarı beklerken durması ve kandillerin yanışını seyretmesi İftariye Köşkü olarak anılmasına sebep olur. Mimari eserlerin dayanıklılığını ve aydınlığını sağlayan tonozlar Ramazan dışında İftariye 🔸 İftariye Köşkü sultanlar tarafından, Ramazan aylarının dışında da yoğun bir şekilde kullanılır. Sultanlar yaz aylarında bayram törenlerini ve spor müsabakalarını seyretmek, Enderunların tebrikini kabul etmek için İftariye Köşkü'nü kullanırdı. 🔸 Geceleri ise mehtabiye olarak da kullanılan köşk, sultanların teneffüs ettikleri, manzarayı seyrettikleri yerdi. Abdülhamid'in arşivine yansıyan Osmanlı köşk ve kasırları