Rıza Tevfik’in Abdülhamid ile ilgili büyük pişmanlığı

Sultan II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesine sebep olan 31 Mart Vakası, İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne, iktidara tam hâkim olmak ve Abdülhamid'i etkisiz hale getirmek için bir bahane olmuştu. İttihatçılar, kendilerinin sebep olduğu bu isyanın faturasını padişaha keserek 'hâl' edilmesine; yani Abdülhamid'in tahttan indirilmesine karar vermişlerdi. Abdülhamid tahttan neden ve kim tarafından indirildi? 27 Nisan 1909 günü Meclis-i Umumi-i Milli, Sultanahmet'teki Meclis dairesinde 240 mebus, 36 ayandan oluşan bir heyetle, Sultan II. Abdülhamid'in hâl'ine karar verdi. Fakat bu kararın gerçekleşmesi için, fetva alınması şarttı ve hâl' fetvasının ilk metnini Elmalılı Hamdi (Yazır) Hoca kaleme almıştı. Bu fetvada öne sürülen 'Şer-i kitapların yasaklanması ve yakılması, tebaanın öldürülmesi, hazinenin israf edilmesi' gibi konular tümüyle iftiradan ibaretti. Çünkü Sultan II. Abdülhamid, kendisine bu iftiraları atanlardan daha dindar olmakla meşhurdu. Kan dökmekten kaçınmasıyla tanınmış, hatta Hareket Ordusu'na da bu sebeple karşı koydurmamıştı. Ayrıca Sultan Abdülmecid ve Abdülaziz dönemlerinden beri artan borçların ödenmesi, kendi döneminde olduğu halde, israfla itham edilmişti. Nitekim Elmalılı Hamdi Yazır, daha sonra bir konuşmasında 'Hayatımda yaptığım en büyük hata, Sultan Abdülhamid'in hâl'ine karışmamdır' şeklinde, o dönemde karıştığı bu olaydan duyduğu pişmanlığı dile getirmişti. Sultan Abdülhamid hakkında tarihe şerh düşen o sözler Abdülhamid, hâl' kararını tebliğe gelen heyet ile bu konuşmanın ardından tarihe geçecek şu sözleri söyledi: 'Ben 33 sene millet ve devletim için, memleketimin selameti için çalıştım. Hâkimim Allah ve beni muhakeme edecek de Resulullah'tır.' 'Bu memleketi nasıl buldumsa, öylece teslim ediyorum. Hiç kimseye bir karış toprak vermedim. Hizmetimi ancak Cenab-ı Hakk'ın takdirine bırakıyorum. Ne çare ki düşmanlarım bütün hizmetime kara bir çarşaf çekmek istediler ve muvaffak da oldular.' Sultan Abdülhamid, şu sözü ekleyerek salondan çıktı: 'Bu memleketi benden sonra 10 sene idare etsinler, 100 sene idare etmiş sayacağım.' 27 Nisan 1909 ile Osmanlı'nın teslim olduğu 31 Ekim 1918 arasında sadece 9,5 yıl vardı ve ne acıdır ki, 10 sene gerçekten de tamamlanamamıştı. ABD Kongre Kütüphanesi'nde Abdülhamid izleri Sultan Abdülhamid'e muhalefetinden dolayı pişmanlığını en açık şekilde dile getiren isimlerden biri de Rıza Tevfik Bölükbaşı'ydı. Şair, edebiyatçı, felsefeci ve politikacı olan Rıza Tevfik, 1907'de girdiği İttihat ve Terakki Cemiyeti'nde iyi bir şair oluşu ve güçlü hatipliği ile şöhret kazandı ve üst kademelerde görev aldı. Bir yıl sonra, İttihatçıların Edirne mebusu oldu. Rıza Tevfik, isyancı mizacıyla çok geçmeden İttihatçılardan ayrılarak onların karşısına geçti. Balkan Savaşı'nın İttihatçılar yüzünden çıktığına inanıyor; Birinci Dünya Savaşı'na girilmesini hiç istemiyordu. Bu sebepten İttihatçılara muhalefeti bir kin haline geldi. Rıza Tevfik, İttihatçılarla mücadele için Hürriyet ve İtilaf Partisi'ne katıldı. Bu sırada, vaktiyle çok hakaret ve iftira ettiği Sultan II. Abdülhamid'den özür dileyen 'Sultan Abdülhamid Han'ın Ruhaniyetinden İstimdad' isimli şiir yazdı. Rıza Tevfik, ölüm döşeğinde 'Ben bu şiiri Türk milletine hakaret kasdıyla değil, tamamıyle aksi olarak, Türk milletini ölüme götüren bir zümreyi teşhir ve Abdülhamid Han'a edilen iftiraları tesbit gayesiyle yazdım' demişti. Sultan II. Abdülhamid'e yönelik düzenlenen kumpası gözler önüne seren Rıza Tevfik, konuşmasında şu itirafta bulunmuştu: '31 Mart Vak'asını tertiplediği isnadı altında tahtından alaşağı edilen büyük hükümdar, bu isnadla, sade iftiraların değil, tertiplerin de en hainine hedef tutulmuştur. 31 Mart'ı tertipleyen İttihatçılar ve bu işe memur edilenler arasında bizzat ben varım.' Rıza Tevfik, son olarak şu sözlere yer vermişti: '31 Mart'ı kışkırtma ve körükleme işini Selim Sırrı ile Rıza Tevfik idare etti. Hasta yatağımdan söylediğim bu sözlere tarih kulak kabartsın.' Rıza Tevfik, 'Sultan Abdülhamid Han'ın Ruhaniyetinden İstimdad' isimli şiirinde şu mısraları kaleme almıştı: 'Nerdesin şevketli Sultan Hamid Han? Tarihler ismini andığı zaman Padişah hem zalim hem deli dedik, Divane sen değil, meğer bizmişiz Sonra cinsi bozuk, ahlakı fena Bunlar halkı didik didik ettiler Milliyet davası fıska büründü! Hoş oldu cilvesi cumhuriyetin! Lakin sen sultanım gavs-ı ekbersin! Osmanlı İmparatorluğu'nun 34'üncü padişahı ve 113'üncü İslam halifesi Sultan II. Abdülhamid, bundan tam 177 yıl önce doğdu. Amcası Abdülaziz'in şüpheli ölümüne ve ağabeyi V. Murad'ın azline tanık olmuş; o zamana dek tahta geçeceğini asla düşünmemişti. 33 yıllık hükümdarlığı boyunca Osmanlı topraklarına birçok hizmette bulunmuş, devlet ve hilafet mührünü abdestsiz basmayacak kadar dindar bir yaşam sürmüştü. Cenaze merasimi sırasında ahali, 'Babamız! Bizi bırakıp nereye gidiyorsun?' diye Ulu Hakan'ın ardından feryat etmişlerdi… Abdülhamid'in hayatına dair haberimiz için tıklayın.

Rıza Tevfik’in Abdülhamid ile ilgili büyük pişmanlığı

31 MART VAKASI İLE HÂL’İN ZEMİNİ HAZIRLANDI