Arama
Selçuklu döneminde yetişen alimler
Selçuklu, inşa ettiği medreseler ve himaye ettiği bilim insanları ile döneminde dünyanın en önemli ilim merkezlerinden biriydi. Nizamiye gibi İslam uygarlığının en önemli medreseleriyle çok sayıda ilim ve devlet adamının yetişmesini sağladı. Gazali'den Mevlana'ya, Cezeri'den Ömer Hayyam'a kadar ilim hayatına yön veren isimler bu dönemde yetişti. Sizler için Selçuklu döneminde yetişen alimleri derledik.
📌 Dili, düşünce sistemi, geleneğe bağlılığı, çevresi ve hayat tarzıyla Yunus Emre'nin dünyasını "Allah aşkı, tevhit düşüncesi, ahlak ve gelenek" gibi dört önemli kavram oluşturur. O, düşüncelerini şiirle ifade ederken sade fakat derindir.
➡ Yunus'a göre ahlak, insani olmayan davranışları terk edip ilahi yaradılışa yönelmektir. Ahlaki olmayan davranışlar, Yunus'un sözlüğüne "yaramaz" kelimesiyle girer. "Yaramaz" davranışların "yarar" davranışlara dönüştürülmesi, insan-ı kamil olmanın esasıdır. İnsanı insan yapan öz yaratılışındaki aşk cevheridir. Ona göre aşk, var olmanın yegane sebebidir."Risalet-el Nushiyye" ve "Divan" adlı iki eseri bulunur.
📌 Sibernetik alanının en büyük dâhisi olarak kabul edilen Cezerî, Mezopotamya (Cizre) Tor (Dağ kapı) mahallesinde 1153 yılında dünyaya geldi. Şeref ve onur babası anlamında Ebul-iz lakabını taşıdı. Batı dünyasında Cazari (Gazari) olarak bilinen alimin tam künyesi "İsmail Ebul-Iz Bin Razzaz El-Cezeri"dir.
➡ Cizreli büyük mucit, bilgisayarın temelini atan âlim, fen ve teknik adamı, robotlar, saatler, su makinaları, şifreli kilitler, şifreli kasalar, termos, otomatik çocuk oyuncakları gibi 60 makine mucidi ve dünyanın ilk sibernetik bilginidir.
➡ Sibernetik, canlılarda ve makinelerde kontrol, iletişim ve işleyişi inceleyen bir bilim dalı, yani canlılar ile kendi kendini düzenleyen ve çalışan makineler arasındaki çalışma benzerlikleri inceleniyor.
📌 Çok çeşitli makineler yapan Cezeri, farklı farklı denge durumu kurmuştur. Kendi kendine hareket eden anlamına gelen otomatik kelimesi, insan ve diğer canlıların eylemlerini taklit ederek, makinelerin işlevselleştirilmesi için sistemli bir çalışma ve sibernetik tabanlı uygulamalardır.
➡ Dünya bilim tarihi açısından bugünkü sibernetik ve robot biliminde çalışmalar yapan ilk bilim adamı olan El Cezerî, "Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap" (El Câmi-u'l Beyn'el İlmî ve ElAmelî'en Nâfi fî Sınâ'ati'l Hiyel) adlı eserinde ortaya koydu.
➡ Cihazların kullanım esaslarını, yararlanma olanaklarını çizimlerle gösterdiği bu olağanüstü kitapta, "Tatbikata çevrilmeyen her teknik ilmin, doğru ile yanlış arasında kalacağını" söyler.
📌 İlk sibernetikçi olan El Cezerî, 1205-1206 yıllarında yazdığı ''Kütab-ül'-Camü Beyne'l-ilm-ive'l-amelen-Nafi' Fi Sınatüi'l-Hiyel'' adlı kitabında 300'e yakın otomatik makine ve sistemleri ile ilgili bilgi verdikten sonra çalışma özelliklerini şemalarla gösterdi.
➡ Sadece suyun kaldırma ve basınç gücünü kullanarak tamamen yeni bir teknik ve sistem kurdu, çok yönlü otomatik hareketler elde edebildi. Tasarlamış olduğu otomatların kuş, zurna, davul sesi çıkarmasını da sağladı. Leonardo da Vinci de 15. yüzyılda bir robot tasarladı, ancak bu robotun yapımına hiç başlayamadı.
📌Bugünkü robot teknolojisinin temelini oluşturan Cezeri, otomatik saatler, abdest alma ya da ikram hizmetinde bulunan makineler, su ile çalışan müzikal aletler onun tarafından yüzyıllar önce hayata geçirilmişti.
➡ El Cezeri'nin icat ettiği mekanizmalar devreye girdiğinde bu aletler de otomatik olarak çalışıp hareket ediyordu. Enerji kaynağı ise yer çekimi kuvvetiydi. Bu kuvvet de ya düşürülen bir ağırlık, ya boşalan bir kaptaki şamandıra ya da batan bir cisim sayesinde enerji üretiyordu.