Arama
Seyahatname'de yer alan sivrisinek vakası
"Çok gezen mi bilir yoksa çok okuyan mı bilir?" sorusunu bize her seferinde düşündürten seyyah-ı alem Evliya Çelebi, imparatorluk topraklarının neredeyse bütün bölgelerini gezdi. Bir rüya ile yolculuğu başladı, bin rüya tadında güzellikleri bizlere miras bıraktı. Yaptığı seyahatlerde karşısına çıkan kitaplarda bile bulamayacağımız ilginç hadiseleri, eseri Seyahatname'ye kaydetti. İzmir'in Menemen ilçesinde vuku bulan sivrisinek vakası da bunlardan yalnızca biriydi... Peki, Evliya Çelebi'ye göre Menemen'in sinek istilasına uğramasının arka planında ne vardı?
Menemen ilçesini saran sinekleri halk bir zaman sonra farklı yöntemler için kullanmaya başlamıştı. Şehrin idarecisi bir adama ceza verecek olursa bir gece elini ayağını direğe bağlayıp giderdi. Şehrin idarecisi bu yöntemle suçluları konuşturmaya çalışırdı. Nitekim sabah olduğunda sivrisinek istilaları sebebiyle adamın her yeri şişmiş bulunurdu. Suçlular bu yöntemle bütün işledikleri günahları veya suçları itiraf ederlerdi.
Çelebi, sivrisineğin Menemen ilçesini istila etmesini şehrin yerlilerinin ağzından anlattı. Anlatılanlara göre sineklerin padişahı değirmenler tarafında bir kuyu vardı. O kuyu sivrisineklerin kaynağı sayılıyordu. Akşam olduğunda o kuyudan duman duman olup çıkan sivrisinekler şehre yayılıyordu.
Pek çok kez belde halkı bu kuyuya neft, katran, çıra, çer çöp atıp ateşe vermişse de "Nemrud ateşi gibi" göklere yükselen ateşe rağmen yine de kurtulamamışlar. Çünkü Menemen halkına göre bu sivrisinek vakasının altında bir efsane yatmaktaydı. Bu efsaneye göre Menemen' e bir gün Sultan Ahmed zamanında gönlü yaralı bir derviş gelmişti. Bir Ramazan ayında şehre gelen ve beldedeki hiçbir ev tarafından ziyareti kabul edilmeyen derviş, sabah olunca camideki cemaatle görüştü. Bu görüşmede dervişin ağzından şu cümleler çıkmıştı:
"Ey Menemen'in meleme ve uzun emele düşmüş cimri halkı. Bu zayıf kulu bir gece misafirliğe almayıp, 'Kafir de olsa zayıfa ikram ediniz' hadisi emrine uymadınız ise bu hakirin sizlere şu yadigarı olsun: Geceler hatırınız hoş olmasın. Her gece evsiz kalasınız." diyerek elindeki sivrisinek şekilli balmumunu bir kağıt ile bu kuyuya bırakmış.
Çelebi'nin aktardığına göre sinekler bu şehre gelen misafirleri ısırmıyordu. "Sanki Acem'de Kaşiyan akrebinin misafirlere zarar vermediği gibi bu şehir de sivrisinek ile tılsımlı olup bir şekilde defedilmesi mümkün olmamıştır."
Fakat misafirler de ister istemez halka ayak sağlamak durumunda kalıyordu. Zira insansız şehirde gece kalmanın ne anlamı var diye düşünerek, şehir halkına uyup Misafir Bağı denilen yerde konaklıyorlardı.
Kaynak: Evliya Çelebi- Seyahatname
Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zılli (Evliya Çelebi Seyahatnamesi 3. cilt)