Arama
Tarihte ‘ev’ imgesi: Peygamberimizden ev hakkında nakledilen hususlar
Ev, insanların geçmişten günümüze sığındıkları, güvenli buldukları ve yaşamlarını huzur içinde sürdürdükleri meskenlerin genel adıdır. Toplumun en temel yapı taşı olan aile kurumuna barınak olan evler, tarih boyunca ilgili doğa şartlarına ve ihtiyaçlara uygun şekilde inşa edildiler. Peki, Peygamber Efendimizin döneminde evlerin nasıl olduğunu, Resul-i Ekrem'in ev hakkında hangi hususlara değindiğini hiç düşündünüz mü? Ya da Osmanlı dönemindeki evlerin tipik özelliklerinin neler olduğunu?
Peygamber Efendimizin Medine'deki evi, Müslümanların mescidi olan Mescid-i Nebevî'nin doğu duvarı boyunca sıralanmıştı.
🔸 Dokuz hücreden ibaret olan bu odaların her biri 5 metreye 3,5 metre idi.
🔸 Temeli taş, duvarları kerpiçten olan ve tavanları elle dokunulabilecek yükseklikte bulunan bu odalar, servi ağacından dikmelere tutturulmuş bir perdeyle ikiye ayrılmıştı.
🔸 Peygamberimizin yaz aylarını geçirdiği Medine'nin doğusunda bulunan ev ise kare planlı iki katlı ve bahçeli idi.
🔸 Peygamber Efendimizin Hicret'in ardından misafir olarak bulunduğu Ebu Eyyub el Ensari'nin evi de iki katlıydı.
Peygamber Efendimiz (sav), geniş evi dünyada insanı mutlu eden, kötü evi de mutsuz eden üç şeyden biri olarak saymıştı.
Müsned, III, 407-408; Hâkim, II, 144, 162; Müsned, I, 168
🔸 Peygamberimizin (sav) yüksek ev yapımını hoş görmeyen hadislerine ilişkin, sebepler arasında israf, tefahür ve başkalarının gizli taraflarına dâhil olma konuları sayılmıştır.
🔸 Fakat hadislerin yorumu ile ilgili yüksek binaların insanın ruhsal yapısındaki olumsuz etkisi ve modern psikolojinin bu yöndeki tespitlerinin de göz önünde bulundurulması gerekir.
🔸 Resul-i Ekrem'in (sav) evindeki dokuz odanın da çok basit ve sade eşya ile döşendiğine işaret edilmiştir.
🔸 Bu eşyaların genelde bir sedir, bir yaygı ve bazı kap kacaktan ibaret olduğu belirtilir.
🔸 Peygamberimiz (sav), namaz kılarken üzerinde insanın dikkatini çeken resimler bulunan bir perdenin asılmasını hoş görmemiştir.
🔸 Nitekim daha sonra ev süslemelerinde Peygamberimizin (sav) resimle ilgili hadisleri göz önünde tutularak daha çok sembolik figür ve geometrik motiflere yer verilmiş ve yabancı kültürlere ait resim, sembol gibi unsurlardan kaçınılmıştır.
🔸 Resûl-i Ekrem (sav) evlerin önlerinin ve sokakların temiz tutulmasını emretmiş; Müslümanların, atıklarını ortada bırakan Yahudilere benzememelerini istemiştir.
🔸 Ayrıca kaldırılmayan çöplerin şeytanların toplantı yeri olacağını belirterek müminleri evlerini ve sokakları temiz tutmaya teşvik ettiği bilinir.
Medeniyetlerde kültürün en önemli tezahürlerinden birini teşkil eden barınma konusunda Müslümanlar kendilerine has bir üslup geliştirmişlerdir.
🔸 İslam'da mimari üslubun şekillenmesinde şeriat hükümlerinin ortaya koyduğu hayat tarzının etkisi görülür.
🔸 Namahrem erkek ve kadınların birlikte oturmamaları, bulûğ çağına gelen çocukların yatak odalarının ayrılması, komşuların evinin havasını kesecek şekilde yüksek bina yapılmaması, israftan kaçınma, temizlik gibi ilkeler, İslam mimarisini etkileyen unsurlar arasında yer alır.
🔸 Yine İslam'ı kabul eden ve benimseyen toplumların zevk ve sanat anlayışları, sahip oldukları kültür mirası, coğrafî şartlar ve maddî imkânlarla birleşerek yeni üslupların doğmasına yol açmıştır.
🔸 Fetihlerle zenginleşen Müslümanlar, Hulefa-yi Raşidin döneminde özellikle Hz. Osman zamanında güzel evler yaptırmışlardır.
🔸 Ebû Süfyân'ın Medine'deki evi, "binanın yüksekliği göklere uzanıyordu" şeklinde tanımlanır.
🔍 Hulefa-i Raşidin dönemi ile ilgili bilinmesi gereken 15 önemli olay
Müslüman âlim İbn Sina, el-Kânun fi't-tıb'da yerleşim alanlarının önemine işaret etmiş ve değişik iklimlerdeki bu yerlerin tıp açısından değerlendirmesini yapmıştır.
🔸 Müslümanların ilk kurdukları şehirler olan Kûfe, Basra, Fustat ve daha sonra Bağdat konum ve planları itibariyle birtakım özelliklere sahiptirler.
🔸 Kûfe'de şehrin ortasında, güçlü bir okçunun dört yönde attığı okların düştüğü noktaların birleştirilmesiyle sınırlanan geniş bir alana cami inşa edilmiş ve bu alanın dışına belli bir planda ev yapılmasına izin verilmiştir.
🔸 Ana caddeler yaklaşık 20 metre, yan yollar 10 metre ve ara sokaklar 3,5 metre genişliğinde planlanmıştır.
🔸 Bu hüküm aynı zamanda evlerin arasındaki mesafeler hakkındadır ve iki ev arasında yol bırakmak istendiğinde gelip geçenlere ve yük taşıyanlara zarar verilmemesi için genişliğin bu ölçülerde olması uygun görülmüştür.
Osmanlı Devleti, Anadolu ve Rumeli başta olmak üzere geniş bir coğrafya içinde yerleşmiş ve 600 yıl boyunca hüküm sürmüştür.
🔸 Anadolu topraklarına gelmelerinden itibaren yerleşik hayata geçen Türkler, ilk olarak Bizans'tan kalan konutlardan faydalanmışlardır.
🔸 Kısa süre sonra ise Osmanlılar, diğer alanlarda olduğu gibi ev mimarisinde de yeni bir üslup geliştirmişler ve Müslüman Türk evi olarak adlandırılan yapıyı oluşturmuşlardır.
🔸 İhtiyaca yönelik farklılıklar gösterse de geleneksel Türk evlerinde esas kat daima tektir.
🔸 Birkaç katlı evlerde ise ana yaşam alanı en üstteki kat olarak belirlenmiştir.
🔸 Güneş ışığı, rüzgârın yönü, manzara gibi fiziki koşullar en iyi şekilde değerlendirilmiştir.
🔸 Öte yandan mahremiyet olgusu, geniş aile olmanın gereklerini gözetmek amacıyla yapılan yaşam alanı, giriş avlusu, kiler, ambar, samanlık, ahır gibi işlevsel bölümler de yapıların bir parçasıdır.
🔸 Evin iç dekorasyonunda genellikle sedirler, halılar, minderler, yastıklar ve işlemeli örtülerin hâkimiyeti görülür.
🔸 Odalarda ısınma amaçlı ocaklar ve gündelik eşyaların tümünün saklandığı ahşap kapaklı dolaplar bulunur.
Peygamber Efendimizin döneminde evlerin nasıl olduğunu, Resul-i Ekrem'in ev hakkında hangi hususlara değindiğini hiç düşündünüz mü? Ya da #Osmanlı dönemindeki evlerin tipik özelliklerinin neler olduğunu? https://t.co/yt4ovmZyJI