Arama
Tatarların bilgesi: Şehabettin Mercani
Tataristan'ın seçkin hocalarından olan Mercani, milli şuurun gelişmesine büyük katkı sağlayan önemli bir isimdir. Mümtaz bir Tatar aydını olan Mercani, hayatını Kırım, Azerbaycan, Kazakistan gibi Türki devletlerine, Türk dilini ve Türk kültürünü tanıtmaya adamıştır. Yaptığı çalışmalarla ve arkasında bıraktığı eserlerle Türkistan coğrafyasında İslam'ın yayılmasında da etkili olmuştur.
◾ Kendinden sonra gelen nesillere çok zengin bir kültürel miras bırakan Mercani, Tatar halkının Ruslar tarafından aşağılanmasına şahit olur.
◾ Bunun üzerine "Tatar adını bize tarih verdi, bu addan utanacak bir şey yok, herkes bize Tatar diyor" şeklinde cevap verir. Bu da onun kendi milletine karşı olan korumacılığını ve hassasiyetini gösterir.
◾ Mercani, medresede göreve başlarken, "temel İslami eğitimini tamamlamamış Tatar öğrencilerin kabul edilmemesi" şartının bir süre sonra yok sayılması üzerine, 1884 senesinde muallimliğini yaptığı Tatar Muallim Mektebi'nden ayrılır. Fakat vefatına kadar yeni talebeler yetiştirmeye ve eğitim alanına katkı sağlamaya devam eder.
◾Türkistan büyük alimlerinden olan Mercani, 28 Nisan 1889 tarihinde hayata veda eder. Eserlerinin kamuoyuna tanıtılması ve isminin yaşatılması, Türkolog Nikolay Fyodoroviç Katanov'un sayesinde olmuştur.
Şehabettin Mercani'nin bazı eserleri
➡ Gurfetü'l Havakin Li-urfeti'l Havakin:
Mercani'nin Türkistan tarihi ile ilgili 36 sayfalık çalışmasıdır.
➡ Gılaletü'z zaman fi tarihi Bulgar ve Kazan:
Mercani'nin Kazan Tarihi ile ilgili kaleme aldığı eseridir.
➡Vefiyyetü'l- eslaf Ve Tahiyyetü'l Ahlaf :
Mercani'nin Kazan Tarihi ile ilgili kaleme aldığı eseridir.
➡ Vefiyyetü'l-eslâf ve tahiyyetü'l-ahlâf:
Mercani'nin İslam tarihini, 6057 meşhur şahsiyetin hayat hikâyesini ve eserlerini içeren kronolojik sıraya göre düzenlenmiş yedi ciltlik Arapça kitabıdır.
➡ Müstefâdü'l-ahbâr fî ahvâli Kazân ve Bulgar:
İdil-Ural bölgesi müslümanlarının Bulgar Devleti'nin kuruluşundan XIX. yüzyıla kadarki tarihini anlatan Tatarca bir eserdir.
➡ El-Fevaʾidü'l-Mühimme:
Rusya'da Kur'an basımı tarihi ve baskı hataları hakkında, Arapça kaleme aldığı bir eserdir
➡ Tenbîhü ebnaʾi'l- aṣr ʿalâ tenzîhi enbâʾi Ebi'n-Naşr:
Her yüzyılda geleceğine inanılan müceddidlerden saydığı Abdünnasîr Kursavî'nin Buhara ulemâsıyla arasındaki ihtilafı ele alır.
Mercani Camii, Tataristan
◾ Mercani'nin vefatının ardından başta Tatar halkı olmak üzere Türkistan'da bulunan tüm Türki halkların yolunu aydınlatan büyük alimin adı, II. Katerina tarafından yaptırılan bir camiye verilir.
◾ Bu camii, Tataristan'ın başkenti Kazan'da 18. yüzyılın sonunda zor şartlar altında inşa edilir. Aynı zamanda, Rusya için bir cumhuriyet olan Tataristan yönetiminin yaptığı, ilk taş cami olma özelliğini de taşımaktadır.