Arama
Siyonizmin başkenti Tel Aviv nasıl kuruldu?
Bugün işgalci İsrail'in teknoloji ve finans merkezi olarak kabul edilen Tel Aviv şehrinin temelleri 1909 yılında bir grup Yahudi tarafından atıldı. Derinlemesine incelendiğinde ise bu kuruluş hikayesini 1789 Fransız İhtilali'ne kadar götürmek mümkün... İşte, siyonizmin başkenti Tel Aviv'in kuruluşu...
➡ 2. Abdülhamid bu Yahudi yapılanmasına engel olmak amacıyla çeşitli yöntemler geliştirdi. Baskıdan kaçan Yahudilerin Filistin toprakları dışında Osmanlı'nın herhangi bir yerinde konaklayabileceklerini ancak toprak satın alamayacaklarını bildirdi. Yine Kudüs'ü Hac maksadıyla ziyaret edecek Yahudilere kırmızı tezkere adı verilen geçici izin belgesi verilmesi yönünde karar alındı.
➡ Takvimler 24 Temmuz 1908'i gösterdiğinde Osmanlı Devleti'nde 2. Meşrutiyet ilan edildi. Bunu takip eden süreçte kırmızı tezkere uygulaması kaldırıldı ve Yahudilerin Filistin'den toprak alımıyla ilgili kısıtlamalara son verildi. Bu serbestliğin çok uluslu yapıya sahip Osmanlı için büyük bir soruna yol açacağından endişe duyularak ilerleyen günlerde yeniden birtakım kısıtlamalara gidildi.
2. Meşrutiyet: Osmanlı Anayasası'nın 30 yıl askıda kaldıktan sonra yeniden ilan edilmesiyle başlayan dönem.
➡ Yükselmek, yukarı çıkmak anlamlarına gelen aliyah ifadesi, Yahudilerin ülke kurmak amacıyla Filistin'e yaptığı göçler için kullanılır. 1882 ve 1938 yılları arasında 5 ayrı dalgadan oluşur. Bunların en önemlisi 1904-1914 yıllarını kapsayan İkinci Aliyah'tır, çünkü Tel Aviv'in temellerinin atıldığı yıl bu döneme tekabül eder.
➡ 1897'de gerçekleşen Siyonist Kongresi'nden yaklaşık 15 yıl önce başlayan aliyahlar Filistin işgalinin bilinenden daha eskilere gittiğini gösterir.
➡ İkinci aliyahın etkisiyle Yemenli Yahudiler başta olmak üzere Avrupa ve dünyanın birçok yerinden akın akın Filistin topraklarına göç edildi. Bu göçlerin temelinde dini inanç olduğu kadar siyasi motivasyonun varlığından söz etmek de mümkündür. Göçmen Yahudi aileler çoğunlukla Osmanlı'nın en gözde liman kentlerinden biri olan Yafa'yı tercih ettiler.
➡ Burada hedeflenen Yahudi şehrini resmi yollarla inşa etmek ve gerekli fonu sağlamak amacıyla bir dernek kuruldu. Maddi harcamalar için siyonizmin önde gelen liderlerinden Arthur Luppin, Yahudi Ulusal Fonu'na borçlandı. Böylece modern bir Yahudi şehri kurmak için önemli gelişmeler kaydedilmiş oldu.
➡ 11 Nisan 1909 tarihinde Yafa kentinde 66 Yahudi aile bir araya geldi. Kurulacak şehir için hangi ailenin nerede oturacağının belirlenmesi gerekiyordu. Akiva Arye Weiss isimli Siyonist mimar ve şehir plancısı en adil yöntemin kura olduğunu iddia etti.
Üzerine numaralar yazdıkları deniz kabuklarını her aileden bir temsilcinin seçmesi suretiyle bölge aileler arasında paylaştırıldı. Bu inşaatlarda Akiva Arye Weiss'in planı doğrultusunda her aile, kura sonuçlarına razı olarak evlerini inşa etti.
Bu tarihten yaklaşık 2 ay sonra Abdülhamid tahttan indirildi.
➡ Ilk zamanlarda kooperatif evler, geniş mahalle anlamına gelen Ahuzat Bayit denildi. Ahuzat Bayit çok kısa süre kullanılan bir isim oldu. 1910 yılına gelindiğinde 21 Mayıs'ta Menachem Shenkin'in önerisiyle bu isim Bahar Tepesi anlamına gelen Tel Aviv olarak revize edildi.
➡ Zaman içinde iyiden iyiye büyüyen Tel Aviv, 1914 yılında 60.000 civarında Yahudi nüfusuna sahipti. 1948 yılında İsrail'in bağımsızlığını ilan etmesiyle bu yapılanmanın başkentinin Tel Aviv olduğu söylendi. 2 yıl sonra yani 1950'de Yafa ve Tel Aviv birbirinden ayrı iki şehir haline geldi.