Arama
Türkistan'da bir ayaklanma: Basmacılar
Kadim Türkistan toprakları tarih boyunca pek çok işgale maruz kalır. 1900'lerin başına gelindiğinde Rusların Asya'daki Türk topluluklarına uyguladığı ağır politikalar artık dayanılamayacak boyuttadır. İşte böyle bir dönemde Rusların Hokand Milli Hükümeti'nin devrilmesinden sonra yaptığı katliamlar, bardağı taşıran son damla olur. Türkistanlı Ergaş Korbaşı önderliğinde, Türkistan'ın milli mücadelesi "Basmacılar Hareketi" ortaya çıkar. Peki, Basmacılar Hareketi'nin amacı neydi? Basmacılar Hareketi'nde kimler vardı?
*Fotoğrafta teslim olmuş Basmacılar görülmektedir – 1931
RUSLARIN AYRIŞTIRMA POLİTİKASI
➡ Sovyetler Birliği, Türkistan'daki Türkleri birbirinden ayırmak için Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan gibi "farklı isimler" verilir. Buradaki amaç "sen Türk değil, Kazaksın, Özbeksin, Türkmensin, Kırgızsın, Tatarsın!" diyebilmektir.
➡ Sovyetlerin bir sonraki aşaması; bölgeye Rus nüfusu yerleştirmek olur. Ardından Rus nüfusunun fazla olduğu bahane edilerek Rusça eğitim verilen okullar açılır.
↪ Rusların buradaki amaçları, gelecek nesile kendi dillerini unutturmaktır. Onun yerine Rusçayı kendi dilleri gibi benimsemeleri ve konuşmaları hedeflenir.
Ruslar Türk dünyasını nasıl ayrıştırdı?
*Fotoğrafta Basmacı liderleri yer almaktadır
HER ALANDA RUSLAŞTIRMA ÇALIŞMALARI YAPILDI
◾ Sıradaki hedefleri, din adamı yetiştiren okul ve medreseleri kapatıp bu alanda ileri gelen Müslüman hocaları hapis ve sürgüne mahkum ettirmektedir. Maalesef pek çoğu da Sovyet boyunduruğu altında hayatlarından olurlar.
◾ Türklerin can damarı olan din, dil ve kültürü yok etmek adına açılan Ruslaştırma faaliyeti, edebi alanda da kendini gösterir. Edebiyatta bilhassa milli ruhu konu alan her türlü eser yasaklanır.
↪ Yasaklanan eserler arasında en dikkat çeken ise "Kırgızların 840 yıldır devam eden Manas Destanı" olur.
*Fotoğrafta İbrahim Lakay'ın tutuklanışı görülüyor – 1931
TÜRKLER "HER YERDE"
◾ Türklerin, yüzyıllardır dünya üzerindeki her bölgede varlıklarını sürdürmüştür. Güneydoğusundan güneybatısına; kuzeydoğusundan kuzeybatısına kadar varlıkları inkar edilemez. Karluk, Kıpçak, Sibirya ve Oğuz grup isimlerini her bölgeden duyarız.
◾ 1928 yılında Türkiye'nin Latin alfabesini geçişi diğer Türk cumhuriyetlerinde de bir hareketliliğe sebep olur. Çünkü o dönemler latin alfabesini kullanan Türk toplulukları daha rahat iletişim kurabileceklerdir. Fakat bu değişiklik fazla sürmez.
◾ Rus hükümeti, Türkiye'nin Latin alfabesine geçişinin ardından Türkistan topraklarında "Kiril alfabesine" geçtiklerini duyurur ve Latin alfabesini kesin bir suretle yasaklar.
*Güneydoğu grubu (Karluk):
Bu grupta; Özbek Türkleri, Uygur Türkleri yer alır.
*Güneybatı grubu (Oğuz):
Bu grupta; Türkmenler, Gagavuz Türkleri, Azerbaycan Türkleri, Türkiye Türkleri yer alır.
*Kuzeydoğu grubu (Sibirya):
Bu grupta; Hakas, Altay, Tuva, Yakut Türkleri yer alır.
*Kuzeybatı grubu (Kıpçak):
Bu grupta; Kazak, Kırgız, Tatar, Başkurt, Karakalpak, Karay, Karaim Türkleri yer alır.
TÜRKLERİN VAZGEÇİLMEZİ: ÖZGÜRLÜKLERİ
◾ Türkler, karşılarında "baskıcı ve sert" bir yönetimin olduğunun farkındadır. Fakat onların da asla pes etmeye niyetleri yoktur. Çünkü özgürlük, Türklerin en son taviz verecekleri husustur.
◾ İşte, tam olarak bu noktada "Basmacı Hareketi" fikri ortaya çıkar. Basmacı, "Baskın yapan, hücum eden" manasına gelmektedir.
*Fotoğrafta yakalanan Basmacılar için kurulan bir mahkeme görülmektedir – 1925
BARDAĞI TAŞIRAN SON DAMLA
◾ Basmacı direnişi evvela Özbekistan topraklarında ortaya çıkar. Türklere uygulanan Ruslaştırma politikası zaten yeterince can sıkmaktadır.
◾ Bir de bunun üstüne Rusların, Hokand Milli Hükümetini devirdikten sonra yaptığı katliamlar, bardağı taşıran son damla olur. Bu olay sonrası hareket, Türkistan'ın milli mücadelesi olarak Ergaş Korbaşı önderliğinde 1917 yılında tarih sahnesine çıkar.
↪ Kurulduğunda ismi "Korbaşı" iken daha sonra Ruslar, "Basmacı" tabirini ortaya sürer ve hareket böyle adlandırılmaya başlanırlar.