Arama

Türklerin ilk kadın generali: Kurmancan Datka

"Dağların Kraliçesi" olarak tanınan, Türkistan tarihinin efsanevi ismi Kurmancan Datka, Kırgızistan halkını bir araya toplayarak "ilk kadın general" olmuştur. Siyasette adından çokça söz ettirmiş ve Ruslarla mücadelelere girmiştir. Savaşçı kişiliğinin yanı sıra sanata olan sevgisiyle de tanınmış, "Ziynet" mahlasıyla şiirler kaleme almıştır. İşte günümüzde dahi dillerden düşmeyen hikayesiyle Kırgızların Ulu Datkası...

Sesli dinlemek için tıklayınız.
  • 12
  • 16

🔹 Ordunun başındaki Rus General Skobelev, Kurmacan'a barış teklifi sunar. Datka ise bazı şartlar karşılığında teklifi kabul eder:

➡ Rus ordusuna karşı isyana iştirak eden Kırgızlar, cezalandırılmayacak.
➡ Savaş esirleri serbest bırakılacak.
➡ Memleketlerine dönmelerine müsaade edilecek.
➡ Mal mülkleri müsadere edilmeyecek.
➡ Savaşta zulüm gören halktan alınacak vergi miktarı daha aza indirilecek.
➡ Yerli halkın hukukları sınırlandırılmayacak.
➡ Dini inanç ve ibadetleri sınırlandırılmayacak.
➡ Bölgedeki cami ve medreseler yıkılmayacak.
➡ Yerli halkın örf ve adetlerine müdahale edilmeyecek.

  • 13
  • 16

DAĞLARIN KRALİÇESİ KURMANCAN

🔹 İki taraflı imzalanan antlaşma sonucu Kırgızlar ile Hokand Hanlığı Ruslara teslim olacak; Türkistan halkı fazla vergi ödemeyecek; dini, dili ve kültürlerini yaşamak da özgür olacaklardır.

🔹 Bu anlaşma Kırgız halkının geleceğini önemli derecede etkileyecektir. O yıllarda 65 yaşında olan Kurmancan Datka, Rus Generali'nin hayranlığını kazanmıştır. Skobelev ona "Alay Çariçesi" yani Dağların Kraliçesi unvanını vermiştir.

(X) Cengiz Aytmatov'un kaleminden bozkır

  • 14
  • 16

🔹 Dağların Kraliçesi Kurmancan, tam 30 yıl güneydeki Kırgızları adalet ve sevgi yönetmiştir. Oğulları ise ülkeyi yönetme de kendisine büyük katkılar sağlamıştır.

🔹 Her şey yolunda giderken Rusların en küçük oğlunu Kamçıbek'i, kendilerine karşı çıktığını ve kurallara uymadığı gerekçesiyle asacağını öğrendiğinde kahrolur.

🔹 Rus Generali, oğlunun idamını Kurmancan'ın bizzat izlemesini ister. Datka ise üzüntüden her ne kadar perişan olsa da evladının "şehit" olduğunun farkındadır.

  • 15
  • 16

🔹 85 yaşına gelen Kurmancan'ın artık direnecek gücü kalmamıştır. Son bir defa annelik içgüdüsüyle oğluna şu cümleler ile veda eder:

"Oğlum, metanetli ol, ecdadına bak, hangisi sıcak yatağında ruhunu teslim etti ki? Sen de şimdi onlardan biri olacaksın ve şehadet şerbetini içeceksin. Bu herkese nasip olmaz unutma."

🔹 Böylece çok sevdiği oğlunu, ebedi diyara yollar. Bu acı olayı yaşadıktan sonra akşam oğlunun mezarına gider ve şunları söyler:

"Ne mutlu ki sana şehadet şerbetini içtin ve beni de bir şehit anası yaptın."

(X) Bozkırın kalemi Cengiz Aytmatov'dan alıntılar

  • 16
  • 16

🔹 Tarihe ismini "ilk Müslüman siyasi lider kadın" olarak yazdıran Kurmancan Datka, 1 Şubat 1907 tarihinde Madı köyünde, küçücük odasında, hasır bir yatakta son nefesini verir. Türbesi Oş bölgesine bağlı Kiçi-Alay'daki Sarımazar mezarlığındadır.

🔹 Vefatından sonra bile kendisi hakkında efsaneler dillerden dile dolaşır. Tiyatrolardan sinemalara birçok sanat alanında hayatı konu olarak işlenir. Kırgızistan'da caddelerden sokaklara ismi verilirken Datka, Kırgız para birimi olan somunda yer alır.

2024 Fikriyat. Tüm hakları saklıdır.
BİZE ULAŞIN